Franks Filmtip: 'Deze film maakt overtuigend duidelijk dat geen mens volmaakt is'

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Deze week is dat even anders. Door de coronacrisis zijn Bredase bioscopen gesloten en moeten mensen thuis vanaf de bank films kijken. Deze week The King's Speech. Te zien via cinemember.nl. 

Hoe belangrijk een koninklijke toespraak kan zijn, hebben we op 4 mei weer mogen beleven toen koning Willem Alexander op een lege Dam het Nederlandse volk toesprak. Het houden van toespraken behoort nu eenmaal tot de core business van koningen. Maar wat nu als de koning een stotteraar is?

De film The King’s Speech gaat over koning George VI (1895-1952) van het toenmalige wereldrijk Groot Brittannië en de spraaktherapeut Lionel Logue die de koning helpt zijn onzekerheid en gestotter te overwinnen. Dat lijkt geen spannend verhaal, maar de film plaatst het therapeutische sessies in een veel bredere context. De denkbeeldige vijand moet van binnen worden overwonnen omdat de vijand buiten moet worden verslagen.

Tekst gaat verder onder trailer. 

Onorthodoxe therapieën
Het verhaal heeft zijn basis in de feiten, die onder meer werden gevonden in het aantekeningenboek van spraaktherapeut Logue. Toen Groot Brittannië in 1939 de oorlog aan Duitsland verklaarde, was het de taak van de koning om in een toespraak het volk te verenigen en mentaal te versterken. Omdat George VI, die in familiekring ‘Bertie’ werd genoemd, intens stotterde waren zijn toespraken een gruwel voor hem, maar niet minder voor de toehoorders. Bertie had al verschillende logopedisten geraadpleegd, maar zijn spraak verbeterde niet. Uit wanhoop nam hij zijn toevlucht tot Lionel Logue, een selfmade spraaktherapeut, afkomstig uit Australië, die in een bescheiden buurt van Londen zijn praktijk had.

Lionel hield er onorthodoxe therapieën op na en oefende intensief met Bertie. In 1939 was hij er bij toen de koning in een radiotoespraak het Britse volk en alle onderdanen wereldwijd meldde dat Groot Brittannië aan Duitsland de oorlog had verklaard. Bij die toespraak begeleidde hij de koning als een dirigent voor zijn koor. Een uitputtingsslag voor beiden. Na afloop zei Lionel tegen Bertie: “Bij de ‘W’ stotterde je nog.” Waarop de koning antwoordde: “Ik moest het een paar keer doen, zodat de mensen wisten dat ík het was.” Dat komt letterlijk uit het aantekenboek van Logue.

Tekst gaat verder onder foto. 

Framing
Naast de geschiedenis die de film vertelt, heeft regisseur Hooper bijzondere middelen gebruikt om het effect van de beelden te versterken. Let op de ‘framing’, de manier waarop de koning en zijn therapeut in beeld zijn gebracht tijdens de behandelsessies. Bertie en Lionel staan niet centraal in beeld, maar we zien ze links of rechts op het scherm. Daarvoor zijn speciale lenzen gebruikt die wijder zijn dan de normale. Op subtiele wijze komt daardoor de wat groezelige praktijkruimte van Logue in beeld. Die beklemmende omgeving is het tegendeel van wat bij een koninklijke ambiance wordt verwacht. Hooper heeft daarvoor gekozen om de worsteling van de koning met zijn spraakgebrek te benadrukken. ‘Het plaatst de mens in zijn context’, zei hij. Om het verleden te benadrukken wordt in historische films veelal zacht licht gebruikt. Maar regisseur Hooper gebruikt juist een felle gloed die een gevoel van actualiteit geeft, waardoor de gebeurtenissen emotioneel dichterbij komen.

Menselijk tekort
De worsteling van de stotterende koning wordt door Colin Firth zó overtuigend uitgebeeld dat het geen koningsdrama is geworden, maar een biopic van een man die knokt om zijn fysieke en psychische gebrek te overwinnen. Tegenover de verfijnde manieren van George VI(‘Bertie’) steken die van de therapeut Lionel Logue met zijn plompe lichaam scherp af. Geoffrey Rush maakt indruk met zijn grote lichaam in te wijde pakken. Zijn oprechte bedoelingen maakt hij intens duidelijk met zijn lichaamstaal, die briljant is.

Deze film maakt overtuigend en in een schitterende zeer Britse enscenering duidelijk dat geen mens volmaakt is, en dat in alle kringen, hoog en laag, wordt geworsteld met het menselijk tekort. Ook onze koning Willem-Alexander zal op 4 mei die druk hebben gevoeld, nadat hij eerder was gestruikeld in de troonrede.

Tekst gaat verder onder foto. 

Dit moet je weten over deze film:
- The King’s Speech won in 2011 vier Oscars. Naast een Oscar voor beste acteur (Firth) werd de film beloond met een Oscar voor beste film, beste regie (Hooper) en beste script (Seidler).

- Het is nu moeilijk voor te stellen, maar Colin Firth was derde keus. De rol van George VI (“Bertie”) was eerder aangeboden aan Paul Bettany (uit de Marvall studio met films als The Advengers, Iron Man en Captain America) en aan Hugh Grand (Four Weddings and a Funeral), maar zij weigerden de rol.

- Als gevolg van trauma’s opgelopen in de Tweede Wereldoorlog stotterde scenario schrijver David Seidler in zijn jeugd. Met oefening is hij daar overheen gekomen. Toen hij over het spraakgebrek van koning George VI las, inspireerde die ervaring hem tot het scenario voorThe King's Speech.

- De huidige Britse koningin Elisabeth, dochter van koning George VI (“Bertie”), ontving in 2010 de film over haar vader als kerstcadeau. Volgens bronnen was zij geraakt door het bewegende portret. De schrijver van het scenario, David Seidler noemde dat de ‘hoogste eer’ die de film kon krijgen.

- Regie: Tom Hooper
  Met: Colin Firth, Geoffrey Rush, Helena Bonham Carter e.a.