Franks Filmtip: 'Een interessante en indringende film over een uiterst gevoelig onderwerp'

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Deze week Der Fall Collini. Te zien bij Chassé Cinema en Pathé.

Bestaat er in het naoorlogse Duitsland gerechtigheid over de nazi misdaden? Der Fall Collini is een film over de nasleep van de tweede wereldoorlog in Duitsland. Soms werd de opsporing van nazi misdadigers gedwarsboomd, of kwamen ze op belangrijke posities. En er werden wetten ingevoerd om de vervolging van nazi’s moeilijker te maken.

Doodgeschoten
In 2001 wordt de industrieel Duitse Hans Meyer (Manfred Zapatka) in zijn hotelkamer doodgeschoten. Hij blijkt na het genadeschot nog ernstig te zijn verminkt. De dader slaat niet op de vlucht, maar laat zich in de lobby oppakken. Hij heet Frabrizio Collini (Franco Nero), een Italiaanse gastarbeider.De wet schrijft voor dat iedere verdachte moet worden verdedigd door een advocaat. Aan Collini wordt Casper Leinen (Elzas M’Barek) toegevoegd, die nog maar net als advocaat is beëdigd. Hij krijgt te horen dat het slachtoffer Hans Meyer heet. Bij navraag blijkt hem dat het slachtoffer de bekende industrieel was. Dat treft hem in het hart omdat Hans Meyer als een peetvader voor hem was en hem met zijn Turkse achtergrond in Duitsland alle kansen gaf zich te ontwikkelen en te studeren.Tijdens het proces wordt de familie Meyer vertegenwoordigd door de Richard Mattinger (Heiner Lauterbach), een topadvocaat.Over de vraag wie de dader is, is geen twijfel. De grote vraag is waarom Collini de industrieel Meyer heeft gedood. Advocaat Leinen probeert achter het motief te komen omdat dat tot strafvermindering kan leiden, maar Collini wil over zijn daad niets zeggen. Familieadvocaat Mattinger stelt aan Leinen voor er een korte behandeling van te maken door Collini te laten bekennen. Dan krijgt hij een lagere straf en kan iedereen verder met zijn leven.

Tekst gaat verder onder de trailer.


Walther
Maar de jonge advocaat Leinen twijfelt, vooral als tot hem doordringt dat Collini de industrieel heeft gedood met een ouderwets wapen, een Walther, dat door het Duitse leger werd gebruikt in de tweede wereldoorlog. Als bij verder onderzoek blijkt dat Meyer bij de waffen SS in Italië heeft gediend gaat Leinen op onderzoek uit. Langzaam maar zeker komt hij tot het inzicht dat het recht nooit zijn loop heeft gehad en dringt zich de vraag op wie het echte slachtoffer is.

Naziverleden
De afrekening met het naziverleden is in Duitsland een gevoelig onderwerp. Het recht moest zijn loop hebben, natuurlijk, maar er waren zware gevallen en lichte gevallen. Alleen, wat is zwaar en wat is licht? Het land moest na alle verwoestingen worden opgebouwd, verdeeldheid moest worden voorkomen, en zo verschoof geleidelijk de opinie over wie fout was in de oorlog en wie alleen maar bevelen uitvoerde.

Felle kritiek 
Zijn er wetten in Duitsland aangepast om nazi’s uit de wind te houden? Deze film gaat daar wel van uit. Daarop is in Duitsland felle kritiek gekomen van juristen. De kritiek is dat er in de jaren zestig wel wetten zijn geweest die het effect hadden dat gedragingen in het Duitse leger tijdens de oorlog minder zwaar konden worden bestraft, maar dat dat effect niet werd beoogd. En die wetten zijn teruggedraaid toen dat bleek. Deze film versimpelt misschien wel deze problematiek, om deze inzichtelijk te maken en voor het dramatische effect - het blijft een speelfilm, geen documentaire -, maar controversiële wetten waren er wel. Der Fall Collini blijft daardoor hangen als de zure lucht van opgedroogd zweet.

De tekst gaat verder onder de foto.

Roman
Bijzonder is verder dat de film is gebaseerd op de roman met dezelfde titel uit 2011 van Ferdinand von Schirach. De roman was nog het Boek van de Maand bij DWDD. Ferdinand von Schirach, in het dagelijks leven advocaat en schrijver, is de kleinzoon an Baldur von Schirach, de minister van jeugd onder Hitler. De roman was volgens de Frankfurter Algemeine Zeitung bedoeld als verwerking van de Duitse geschiedenis.

Met de keuze voor een Turks Duitse advocaat wordt de actualiteit binnengehaald, want hoewel Turken in Duitsland de grootste minderheid vormen hebben zij als migranten een flinke achterstand. Ook daardoor heeft de film voldoende diepte om geloofwaardig te zijn. Afrekenen met een traumatisch verleden leidt tot duivelse dilemma’s en dat laat deze film op overtuigende wijze zien.

Regie: Marco Kreuzpaintner
Met: Elzas M’Brarek, Heiner Lauterbach, Alexandra Maria Lara en Franco Nero, Manfred Zapatka
Te zien in Pathé en Chasse Cinema