Franks Filmtip: 'Hartslag van kijker wordt door ritme en intensiteit enorm opgejaagd'

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Deze week geen bioscoopfilm, maar een film die terug te vinden is op Netflix, Pathé-thuis.nl en Videoland: The Godfather.

Het genre gangsterfilms spreekt mij minder aan, maar een uitzondering maak ik voor The Godfather. Niet omdat list en bedrog, met geweld als oplossing, niet de boventoon voeren in deze film, maar omdat The Godfather uit 1972 zó goed is gemaakt, dat hij nog steeds werkt. Volgens allerlei lijstjes staat The Godfather in de top drie van de beste films allertijden. 

Familie Corleone
Het verhaal is, denk ik, wel bekend. Ik licht er slechts een paar onderwerpen uit. Het speelt zich af tussen 1945 en 1955 in New York en Sicilië en gaat over de Amerikaans-Italiaanse familie Corleone, gespecialiseerd in maffia praktijken. De rode draad is de opvolging van Don Vito Corleone (Marlon Brando) als hoofd van de maffiafamilie door zijn jongste zoon Michael (Al Pacino). Michael wil zijn Italiaanse familie niet verliezen, maar ook niet kiezen voor het kwaad.

Eigenzinnige aanpak
Over de rolbezetting is veel te doen geweest. De Italiaanse Amerikaan Francis Ford Coppola was nog een betrekkelijk jonge regisseur toen hij werd gevraagd de drie jaar eerder verschenen bestseller The Godfather van Mario Puzo te verfilmen. Coppola bleek een eigenzinnige aanpak te hebben. Tegen de zin van de studio koos hij Marlon Brando voor de rol van de peetvader. Brando had, na zijn aanvankelijke succes met Last Tango in Paris, een reeks mislukte films achter de rug en stond bekend als lastpost. Ook de keuze voor Al Pacino voor de rol van Don Corleone’s zoon Michael stuitte op bezwaar omdat Pacino nog vrijwel onbekend was. De studio vroeg Dustin Hoffman voor de rol van Don Corleone’s zoon Michael, maar Coppola dreef zijn zin door.

Tekst gaat verder onder de trailer.

Illegale praktijken
Brando kreeg een nieuw uiterlijk, niet alleen met een gebitje, maar vooral doordat zijn wangen werden volgestopt met watten. En hij wreef zwarte schoensmeer in zijn haar. Al Pacino ziet er uit als de ideale schoonzoon wanneer hij aan het begin van de film in zijn soldatenpak, net terug uit de oorlog in de Pacific, de bruiloft van zijn zus binnenstapt. Aan zijn vriendin Katherine (Kay Adams) legt hij uit, dat hij niet zo is als zijn familie en wars is van alle illegale praktijken. Dan vertelt hij haar, dat zijn broer een rol in een Hollywood film heeft gekregen die hem eerder door de producer was geweigerd. Als Katherine hem vraagt hoe hij dat voor elkaar heeft gekregen, valt al de beroemde zin: “My father made him an offer he couln’t refuse.” (Mijn vader heeft hem een aanbod gedaan dat hij niet kon weigeren).

Een andere door zijn gruwelijkheid bekend geworden scene is die van het paardenhoofd dat de filmproducer Jack Wolz (John Marley) in zijn bed vindt. Daarop kwam kritiek. Het hoofd is echt en verkregen van een producent van hondenvoer. Het paard zou ook zonder de filmproductie worden geslacht.

Donkere schilderijen 
De scenes binnen zijn met weinig licht gefilmd, als donkere schilderijen. Door Marlon Brando van bovenaf te belichten valt er schaduw over zijn ogen, dat een dreigend effect geeft. Om de psychologische ontwikkeling van Michael te benadrukken worden licht en donker juist afgewisseld.

Ontknoping
Aan het slot wordt de baby van Michael’s zus Conny in een kerk gedoopt met gezang en onder het zeggen van gebeden. De priester vraagt de familie om de duivel te weerstaan. Terwijl Michael dat als peetvader plechtig belooft, worden de hoofden van de rivaliserende vijf maffia families op zijn bevel uit de weg wordt geruimd. Coppola brengt deze twee los van elkaar staande scenes bij elkaar in wat bekend staat als een paralelmontage. De hartslag van de kijker wordt door het ritme en de intensiteit daarvan enorm opgejaagd.

Dit is wat je moet weten over deze film:

- The Godfather won een Oscar voor de beste film, de beste acteur (Brando) en het beste scenario

- Regisseur Coppola weigerde in eerste instantie de regie op zich te nemen omdat hij het verhaal van Mario Puzo “te goedkoop” vond. Uiteindelijk accepteerde hij de rol van regisseur uit geldnood. Het salaris bedroeg US$ 125.000,-, exclusief 6% van de bruto opbrengst. Marlon Brando kreeg voor zijn rol 1,6 miljoen dollar.

- De Italiaans-Amerikaanse burgerrechtenbeweging maakte bezwaar tegen manuscript van de film omdat daarin tweemaal het woord maffia werd gebruikt. De beweging vreesde stereotypering van Amerikanen met een Italiaanse achtergrond. In de bioscoop versie komt het woord maffia niet meer voor.

- De juiste vertaling van Godfather is peetoom, maar omdat dit niet aansluit bij het verhaal, is de Nederlandse vertaling peetvader geworden. Onder invloed van de filmtitel is deze benaming voor de peetoom in de Nederlandse taal geslopen.

- In 2006 is de The Godfather in de studio’s van Steven Spielberg (Dream Works) gerestaureerd waardoor deze de gouden glas van het origineel heeft teruggekregen.

Regie: Francis Ford Coppola Met: Marlon Brando, Al Pacino, Sophia Coppola, James Caan, Robert Duvall, Sterling Hayden, Kay Adams, Talia Shire en John Marley.