Afbeelding
Foto: Screenshot YouTube

Franks Filmtip: ‘Bij deze docu zit je een uur en drie kwartier op het puntje van je stoel’

Door: Frank Spreuwenberg Cultuur Uitgelicht

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Nu de bioscopen gesloten zijn, kiest Frank voor een film die te streamen is. Deze week is dat ‘ Collective’. Te zien bij Pathé-thuis.

‘In Peru, Ecuador en Bolivia gaan de verkiezingen ondanks corona door’, kopte een Nederlandse krant deze week, want ‘corruptie en wanbestuur is voor veel kiezers een groter thema dan corona.’ Ja denk je dan, in Zuid Amerika, maar niet in Europa. Nou, dan heb je de film Collectiv nog niet gezien. Deze documentaire uit 2019 laat je met verbijstering achter. Hij toont een indringend beeld van de door en door corrupte gezondheidszorg in Roemenië, lid van de EU, waar de politieke maffia zich verrijkt over de rug van patiënten, die vechten om hun leven. Dit alles speelt zich af op minder dan twee uur vliegen van Nederland. Neem van mij aan: je zit een uur en drie kwartier op het puntje van je stoel.

Verwoestende brand 

30 oktober 2015. De heavy metal band Goodbye to Gravity (zeg maar dag tegen de zwaartekracht) speelt in de nachtclub Colectiv in Boekarest. De zanger zingt-schreeuwt: ‘Naar de hel met je corruptie.’ Omdat een bezoeker er een filmpje van maakt met zijn telefoon weten we hoe het afloopt. Als het publiek klapt, wijst de zanger op een beginnend brandje en zegt: ‘Dat hoort niet bij de show. Heeft iemand een brandblusser?’ Binnen de kortste keren staat de nachtclub in de hens en probeert het publiek weg te komen. Maar er zijn bijna geen nooduitgangen. Van de band overleeft alleen de zanger, zijn lichaam is voor de helft verbrand. Die avond komen 26 bezoekers om het leven en zijn er 180 gewonden. Ondanks het ontbreken van voldoende vluchtwegen had de nachtclub een vergunning.

De tekst gaat verder onder de trailer

Corrupte politici, ziekenhuisdirecteuren en toezichthouders  

Na de brand liggen tientallen slachtoffers met ernstige brandwonden in de ziekenhuizen. Daarvan overlijden er nog eens 38. Een vader vraagt: ‘Hoe kan iemand die ontsnapte aan het vuur, alsnog twaalf dagen later sterven in het ziekenhuis?’ Dat is het beginpunt van de documentaire. Onderzoeksjournalisten Mirela Neag en Catalin Tolontan ontdekken dat de meeste van de 38 patiënten in het ziekenhuis zijn gestorven aan bacteriële infecties. Hoe komt dat? Bij hun onderzoek blijkt dat de ontsmettingsmiddelen die in de ziekenhuizen worden gebruikt, sterk zijn verdund. Iedere liter werkzame stof is tien keer verdund. Maar voor iedere verdunde liter betaalt de staat wel de volle prijs. Hier wordt grof geld verdiend door corrupte politici, ziekenhuisdirecteuren en toezichthouders, terwijl de patiënten sterven. Het gaat om miljoenen. Je maag draait om bij het beeld van een patiënt met een open hoofdwond waarin maden rondkruipen. De onderzoeksjournalisten doen de ene na de andere ontdekking en worden uiteindelijk zwaar bedreigd. Dat zal de reden zijn geweest om vanaf het begin van de speurtocht een camera toe te laten.

Intussen zwellen de protesten tegen corruptie aan en moet de regering van sociaal democraten wijken voor een zakenkabinet. Tot minister van volksgezondheid wordt de jonge econoom Vlad Voiculescu benoemd, een patiëntenrechten activist. Ook deze minister zal de aanwezigheid van de camera als vorm van bescherming hebben beschouwd. Want regisseur Alexander Nanau mag hem overal volgen bij het vervullen van zijn gevaarlijke missie: de gezondheidszorg ontdoen van corruptie. Het plan van de interim-minister is de incompetente en corruptie bestuurders die via politieke benoemingen op die posten zijn gekomen, te vervangen door afgestudeerden van de School voor Zorgmanagers. Maar als hij dat plan met zijn medewerkers bespreekt, krijgt hij te horen dat dat niet gaat werken. Ook die school is door en door corrupt, want de diploma’s worden opgestuurd aan de meest biedende. Een moedige arts komt aan het einde van de film tot de moedeloze conclusie: ‘They don’t give a fuck.’ De 64 doden van de brand in nachtclub Colective zijn daarvan het bewijs. Desondanks winnen de sociaal democraten de volgende verkiezingen.

Herstelproces

De documentaire gaat niet alleen over het herstelproces van het land, maar ook over dat van Tedy Ursuleanu. Ze is door de brand verschrikkelijk verminkt en probeert met prachtige, maar confronterende foto’s en ingenieuze hulpmiddelen weer grip op haar leven te krijgen.

Bij een documentaire als deze liggen emoties als grote verontwaardiging en diep verdriet op de loer. Het knappe van Collective is dat regisseur Alexander Nanau wegblijft van emoties en vooral registreert. Het trekken van conclusies laat hij over aan de kijker. Hoe zien corruptie en incompetentie er uit, en hoe diep zit de rot? De ouders van de slachtoffers hopen dat Collective een Oscar wint, zodat meer mensen op de hoogte raken van het schandaal en er iets ten goede kan keren.

Dit is wat je moet weten over deze film:

- De documentaire Collective is genomineerd voor een Oscar in de categorie Beste Buitenlandse Film. De Oscars worden toegekend op 25 april 2021.

- EU-lid Roemenië staat op de wereld-corruptie-index nog achter Cuba, Rwanda en Oman.

- Door de onthullingen over corruptie in de gezondheidszorg zijn enkele politici en ambtenaren veroordeeld tot gevangenisstraf. De hoogste functionaris was de voorzitter van het Roemeense parlement en vice-premier Liviu Dragnea.

Regie: Alexander Nanau