Afbeelding
Foto: Screenshot Youtube

Franks Filmtip: ‘Een natuurfilm met een bijzonder aangrijpend verhaal over de maker’

Door: Frank Spreuwenberg Cultuur Uitgelicht

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Nu de bioscopen gesloten zijn, kiest Frank voor een film die te streamen is. Deze week is dat documentaire ‘My Octopus Teacher’. Te zien op Netflix. 

De grote winnaar van de Oscars, die deze week werden toegekend, is de film Nomad Land met Frances McDormand in de hoofdrol. Een Oscar voor de beste regie (Chloé Zhao) en voor de beste vrouwelijke hoofdrol. Maar de film is in Nederland nog niet te zien, ook niet bij de streamingdiensten. Dat geldt ook voor The Father, met Anthony Hopkins in de hoofdrol, die daarvoor een Oscar kreeg. Maar de Oscar winnende documentaire My Octopus Teacher is wel te zien.

Kelpbos

Kelp Forest is een onderwaterbos in de koude golfstroom op de zuidpunt van Zuid-Afrika, bij Kaapstad. In 2010 maakte ´free diver´(een duiker zonder zuurstofflessen op zijn rug) en documentaire maker Craig Foster iets bijzonders mee. Een bal met schelpen en stenen spatte uiteen toen hij in de buurt zwom en een octopus ging er vandoor. Het beest had zich heel slim onder al het materiaal verstopt. Foster besloot elke dag in het Kelpbos te gaan duiken om de dierenwereld daar beter te leren kennen. Daarbij maakte hij gebruik van de kennis die spoorzoekers in de Kalahari woestijn hem hadden geleerd om dieren te traceren.

Tekst gaat verder onder de trailer.

Vertrouwen

Met niet aflatende discipline duikt Foster vijf jaar lang, elke dag, in het ijskoude water. Daarbij ontdekt hij de schuilplaats van een jonge octopus. Het is een vrouwtje en hij noemt haar Rosetta. Langzaam maar zeker weet hij haar vertrouwen te winnen. Het is ontroerend om te zien dat zij op een gegeven moment, half verscholen in haar hol, maar met haar spleetogen wijd open, een van haar acht tentakels uitstrekt en op de uitgestoken hand van Craig Foster legt. Ze trekt haar tentakel niet terug maar klemt zich met haar zuignappen vast op zijn hand. Uiteindelijk ontwikkelt Foster een band met de octopus die één jaar zal duren.


Rosetta

In dat jaar gebeurt er veel in het leven van Rosetta. Ze is een volwassen octopus, zodat ze moet jagen. Op haar menu staan schepdieren, krabben en kreeften. Met verbluffende jachttechnieken, die ze steeds verbetert, gaat ze ‘s-nachts ‘op pad’. Ze boort gaatjes in schepdieren en we zien hoe ze een krab vangt door haar zakvormige lichaam als een net over de krab heen te werpen.

Vijanden

Maar er loert ook altijd gevaar als ze niet in haar hol is. Haar natuurlijke vijand is de pyjama haai, herkenbaar aan zijn strepen op de rug. Voor deze vijand heeft ze verbluffende misleidingstactieken in huis en ze kan zelfs vluchten over land. Maar de haaien zijn met velen en hebben honger. Als haar toch een ‘arm’ afhandig wordt gemaakt, heeft de natuur daarvoor een verrassend herstelprogramma.

Octopussen

Biologen beschouwen octopussen als bijzonder intelligent, ze zijn leerbaar en hebben een werkend geheugen. Elke ‘arm’ (ze hebben er acht) is voorzien van minihersenen die de ‘arm’ aansturen. Die minihersenen zijn verbonden met de grotere centrale hersens. Octopussen zijn speels, vindingrijk en nieuwsgierig. Craig Foster: ‘Veel mensen zeggen dat een octopus als een buitenaards wezen is. Maar het gekke is dat, als je ze beter leert kennen, je je realiseer dat ze op veel manieren op ons lijken.’

My Octopus Teacher

De documentaire is niet alleen een natuurfilm, want Craig Foster vertelt ook hoe zijn band met de octopus hem heeft veranderd. Vandaar de titel. In 2010 was hij opgebrand. Hoewel gevierd documentaire maker wilde hij geen camera meer aanraken. Maar door zijn fascinatie met octopus Rosetta ging hij zich niet alleen meer onderdeel van de natuur voelen, leven is strijden, maar hij veranderde ook. Hij werd empathischer voor zijn gezin en zijn omgeving omdat hij de mensheid als geheel meer als onderdeel van de natuur ging zien. ‘Wat zij me leerde was om te voelen… op deze plek hoor ook jij thuis, je bent geen bezoeker. Dat is een enorm verschil.’

Dat zit allemaal achter de onwaarschijnlijk mooie beelden van deze documentaire, achter de emoties en het verhaal. In deze tijd waarin natuurfilms met steeds meer technische hulpmiddelen worden gemaakt, is de eenvoud en authenticiteit van My Octopus Teacher een verademing.

Dit is wat je moet weten over deze film:

- Een octopus als in de documentaire (de gewone octopus, de Octopus vulgaris) leeft maar kort, één tot drie jaar. In die korte tijd moet hij/zij veel verdedigingsstrategieën bedenken. Zijn/haar strategie is vooral misleiding. Daarbij helpt intelligentie.
- Een octopus kan buiten het water leven, maar niet erg lang, want dan ontstaat schade aan de kieuwen.
- Craig Foster is de grondlegger is van het Sea Change Project. Dat heeft tot doel het onderwaterleven van het Kelp Bos te beschermen.
- De film is opgenomen vlak bij Foster’s huis in False Bay, bij Storm Cape, aan de kust bij Kaapstad, Zuid-Afrika.

Regie: Pippa Ehrlich, James Reed

My Octopus Teacher