Afbeelding
Foto: Screenshot YouTube

Franks Filmtip: ‘Een thriller, maar dan waargebeurd’

Door: Frank Spreuwenberg Cultuur Uitgelicht

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in één van de Bredase bioscopen draait of online te bekijken is. Dit keerMartin Luther King vs. The FBI. Te zien bij Chassé Cinema. 

J. Edgar Hoover is tot zijn dood in 1972 de hoogste baas geweest van de FBI, de federale inlichtingendienst in de VS. Hij beschouwde de Afro-Amerikaanse dominee Martin Luther King als groot gevaar voor de stabiliteit van het land. Maar hij bedoelde: een groot gevaar voor de witte suprematie, de oppermacht van de witte bevolking in de VS. Toen Martin Luther King in 1964 de Nobelprijs voor de vrede kreeg toegekend was de FBI al tien jaar bezig hem het leven zuur te maken. Zijn telefoon werd afgeluisterd en er werd wat wij nu fake nieuws noemen over hem verspreid. Zo werd midden in de koude oorlog het gerucht opgepookt, dat dominee King communistische sympathieën zou hebben.

Martin Luther King was een Amerikaanse bapististendominee die in de jaren 50 en 60 beroemd werd dankzij zijn geweldloze verzet tegen de rassenscheiding in de VS, onder meer door de mars naar Washington die op 28 augustus 1963 eindigde met zijn beroemd geworden “I HAVE A DREAM” toespraak.

Om de druk te kunnen opvoeren gooide de FBI het over een andere boeg. Men ging zijn privé leven intensief volgen onder meer door afluisterapparatuur te plaatsen op plekken waar dominee King dacht alleen te zijn, zoals in hotelkamers. Naaste medewerkers werden omgekocht om achter zijn reisschema´s te komen. Het resultaat was een reeks geluidsopnames. Niet alleen van gesprekken die de getrouwde Martin Luther King met vriendinnen voerde, maar ook van de vrijpartijen. Daarmee chanteerde de FBI de onder de zwarte Amerikaanse bevolking immens populaire dominee. Eerst werden aan vrienden en bekenden anonieme brieven gestuurd waarin werd verwezen naar geluidsopnames. Toen dat niet hielp stuurde de FBI geluidsopnames naar zijn vrouw en op 21 november 1964 een getypte brief aan Martin Luther King zelf, anoniem vanzelfsprekend. Die bevatte een scheldkanonnade, maar ook een bedreiging: “Er is maar één ding dat u nog kunt doen. U weet wat dat is.” Een suggestie om een einde aan zijn leven te maken. Op deze manier wilde FBI baas Hoover de burgerrechtenactivist tot zwijgen brengen. De toekenning van de Nobelprijs aan de toen 34 jarige King was dan ook een lelijke tegenvaller voor de FBI.

De tekst gaat verder onder de trailer

Uit de aftiteling blijkt dat regisseur Sam Pollard een onwaarschijnlijke hoeveelheid beeld- en geluidmateriaal heeft verzameld – archiefbeelden, radio en TV interviews en nieuwsfragmenten - om deze documentaire te maken. Door dat materiaal heen zien we FBI promotiefilmpjes en fragmenten uit Hollywood films, waarin de FBI steevast wordt neergezet als de hoeder van de natie. Van het type: Gaat u rustig slapen, de FBI zorgt voor uw veiligheid. Pollard heeft naam gemaakt als documentairemaker van bijna vergeten verhalen over de geschiedenis van zwart Amerika. Zoals het met een Oscar genomineerde Four little girls (1997), over de moord op vier zwarte meidjes door de Ku Klux Klan.

Regisseur Pollard moet met het onderwerp hebben geworsteld, want het seksleven van Martin Luther King gaat ons niet aan en kan zijn imago van bijna heilige alleen maar schaden. Maar zonder daarop de aandacht te vestigen ontstaat geen objectief beeld van de heksenjacht. Pollard heeft dit dilemma opgelost door de affaires van dominee King niet te ontkennen en mensen uit zijn nabijheid aan het woord te laten die zijn buitenechtelijke relaties bevestigen. Maar nergens blijkt om welke vrouwen het gaat. En van zijn vrouw Coretta Scott krijgen we alleen te horen dat zij niet wist wat ze met de geluidsopnames aan moest. Dat neemt niet weg dat de documentaire een helder beeld geeft van wat de oud FBI directeur James Comey heeft genoemd “the darkest part of bureau’s history.”

Dit is wat je moet weten over deze film:

- J. Edgar Hoover werd al in 1924 de baas van (de voorganger van) de FBI. Hij is dat 48 jaar gebleven en werd een machtig man waar presidenten van de VS moeilijk omheen konden. Hij werd vermoedelijk door de maffia gechanteerd wegens zijn homoseksualiteit. Na zijn dood werd de benoemingstermijn van directeur van de FBI beperkt tot tien jaar.

- Martin Luther King werd op 39 jarige leeftijd doodgeschoten toen hij in Memphis (Tennessee) op het balkon stond van een motel waar hij verbleef.

- De geluidsopnames die de FBI heeft verzameld om te bewijzen dat dominee King er buitenechtelijke relaties op nahield bevinden zich in het nationaal archief in Washington en zijn tot 2040 niet openbaar.

Regie: Sam Pollard