Franks Filmtip: ‘Een rauwe film, maar ook een kunstwerk’

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in één van de Bredase bioscopen draait of online te bekijken is. Dit keer is dat The Northman, te zien bij Pathé en Kinepolis. 

De schoolplaat van Isings over de aanval van de Noormannen op Dorestad, het belangrijkste handelscentrum van het rijk van de Friezen, maakt in een klap duidelijk waar het de Vikingen om te doen was. Buit en slaven, in die volgorde.

Vikingen 
De leider met scharlaken mantel is van adel, Thor is zijn god, de zwarte raaf bij de banier verwijst naar Odin, een andere Viking god. Wat onbruikbaar was werd in brand gestoken of vermoord. Al deze elementen zitten in de film The Northman, die zich afspeelt in 895 na Chr. Het vulkanische landschap van IJsland is prachtig, maar meedogenloos. Net als de Vikingen die er in de negende eeuw woonden. En van daaruit het Europese continent plunderden, tot aan Constantinopel (Istanbul). Het is regisseur Robert Eggers niet te doen om stoere veroveringen te tonen, maar om zo getrouw mogelijk in beeld te brengen hóe de Noormannen zélf hun tijd hebben beleefd. Een verhaal dus, vanuit het perspectief van een IJslandse Viking rond het jaar 900. Hij baseerde zijn film op Amleth, een Vikinglegende die is opgeschreven in de dertiende eeuw. Volgens kenners ontleende Shakespeare zijn beroemde toneelstuk Hamlet aan deze sage.

Ongeleid projectiel 
Aurvandill (Ethan Hawke) is een milde koning die heerst over het Vikingvolk in IJsland. Met zijn vrouw, koningin Gudrún (Nicole Kidman), heeft hij één zoon, de Viking-krijgerprins Amleth (Alexander Skarsgård). De broer van de koning heet Fjölnir (Claes Bang) en is jaloers op diens koningschap. Amleth is tien jaar als hij er getuige van is hoe zijn vader door Fjölnir en zijn handlangers wordt gedood en de troon bestijgt. Zijn moeder wordt gevangengenomen en Amleth vlucht. Als tiener roeit hij weg van IJsland om 25 jaar later als roeier (rus in Vikingtaal) terug te keren. Hij is dan uitgegroeid tot een krijger, groot en sterk als een kooivechter. Met een bende gaat hij woest plunderend rond, als een ongeleid projectiel. Macht over anderen rechtvaardigt het grofste geweld. Alleen goden als Thor en Odin worden gerespecteerd. Als de raven het teken geven voor het juiste moment van de aanval, spreekt in feite Odin. Ledematen worden afgehakt, dorpelingen onthoofd, bloed spuit alle kanten op. Omdat hij het trauma diep heeft weggestopt, moet de blinde zieneres (Björk) de krijgerprins Amleth er aan herinneren dat het zijn taak is zijn vader te wreken. Met slaaf Olga (Anna Taylor-Joy) bedenkt hij een plan. Hij ontdekt aan wiens kant zijn moeder staat, doodt haar, en vecht met Fjönir op de flanken van een actieve vulkaan, voor de poorten van de Hel.

Tekst gaat verder onder de trailer


Om zo dicht mogelijk bij de psyche van de middeleeuwse Vikingen te komen heeft Amerikaanse regisseur Eggers de hulp ingeroepen van de jonge IJslandse schrijver en dichter Sjón (Sugurdsson). Samen hebben ze geprobeerd een objectief beeld van cultuur en denken van de tijd van de Vikingen te geven. Als ze daarin zijn geslaagd (wat ik niet kan beoordelen) dan hebben wij, mensen van de eenentwintigste eeuw in het westen, wel heel tere zieltjes gekregen. Want de Noormannen zijn in dit verhaal niet alleen onverschrokken, hun denken is ook doordrenkt van macht door bloed, moord en verkrachting. Maar niet door goddeloosheid! Na een overwinning geen schranspartijen, maar plechtige rituelen waarin wordt geofferd aan de god van dienst.

Authentieke ervaring 
Amleth wordt in lange shots gevolgd, zoals de twee Engelse soldaten met een missie in de loopgraven bij Verdun in de film 1917, waardoor je als kijker van dorp naar dorp wordt meegesleurd met Amleth’s geweld. Dat geeft lange tijd geen gemakkelijk gevoel, maar misschien wel een authentieke ervaring. In elk geval heeft regisseur Eggers van de Zweeds acteur Alexander Skarsgård (1976) een Viking gemaakt die lang blijft hangen, net als de Noormannen bij Dorestad op de schoolplaat van Isings. Het is een mythische film, die de kijker niet spaart. Ondanks het snoeiharde historische drama neemt The Northman je totaal in beslag, wegkijken kan niet.