Knielen voor Koning Carnaval

Arme randstedelingen. Ze kunnen dezer dagen geen facebook openslaan of er staat weer een onverholen waarschuwing voor de komende dagen: Maak werk van je kostuum, blijf van onze vrouwen af, schop geen stennis, pis niet tegen de kerk. En nog vaker klinkt het dwingende advies: Blijf thuis. Met carnaval zouden we het liefst een hek om Breda zetten.

Vorige week mocht ik in de Waalse Kerk luisteren naar de altijd inspirerende literatuurprofessor Herman Pleij. De geboren Hilversummer heeft zijn levenswerk gemaakt van de studie naar carnaval (en andere middeleeuwse volkstradities). Na zo’n veertig jaar praktijkonderzoek -Pleij heeft zich omwille van de wetenschap ondergedompeld in heel wat carnavalsnesten- kwam hij tot een paar verklarende pijlers onder het feest: ventielfunctie, reinigingsritueel en omkering.

Ik doe de breedsprakige professor groot onrecht met een lullige samenvatting, maar hier komt carnaval op neer: Eens per jaar laat de bevolking zich gaan om te ontsnappen aan de druk van het dagelijks bestaan. Net zoals de sponningen van een wijnvat jaarlijks worden losgedraaid om de lucht te laten ontsnappen. Door gek te doen, uit de band te springen, bezweren mensen de demonen rond èn in hen. Daarna kunnen ze innerlijke gereinigd verder. Tenslotte is carnaval het feest van de omkering: rangen en standen verdwijnen. De nar wordt even koning en de koning nar. Eigenlijk wordt daarmee dus juist de normale situatie bevestigd, het feest is een grote uitzondering.

Misschien herken je jezelf niet helemaal in deze historische verklaringen, maar doe er vooral je voordeel mee. Elke reden is een goeie, nietwaar? Maar de vraag blijft waarom ze in Rotterdam en omstreken zo weinig begrijpen van onze traditie. Ik bedoel, dat ze daar ook eventjes willen ontsnappen aan het dagelijks bestaan lijkt me duidelijk. En een reinigingsritueel kunnen ze zéker gebruiken. Waarschijnlijk gaat het idee van de omkering hen nèt te ver: De randstedeling voelt zich het hele jaar superieur aan de Brabander, dus heeft hij geen flauw idee hoe hij zich tijdens carnaval nederig zou moeten opstellen. Hij kan niet knielen voor ons, de Koningen van Carnaval.