Medewerkers van de Careyn en Thebe Thuiszorggroepen verzamelden zich voor een informatiebijeenkomst foto Ilse Lukken
Medewerkers van de Careyn en Thebe Thuiszorggroepen verzamelden zich voor een informatiebijeenkomst foto Ilse Lukken

Opinie: Zorg Breda gaat kapot aan marktwerking

Opinie

OPINIE - Het gaat de verkeerde kant op met de zorgsector in Nederland, zo stelt Henk Leenders, voorzitter van het Stedelijk Platform zorgaanbieders Breda. De marktwerking zou de zorg weleens kunnen opbreken, stelt hij in dit opinieartikel.

De gekte die de marktwerking in de zorgsector met zich meebrengt is gevaarlijk. We staan voor enorme uitdagingen om de zorg ook op langere termijn toegankelijk, betaalbaar en van goede kwaliteit te houden. Ondermeer de voorbeelden van gunningen in het kader van de WMO, nu ook in Breda, zijn een belemmering om snel met elkaar aan een toekomstbestendige zorg te gaan werken. De zorg gaat kapot aan de gevaarlijke gekte die marktwerking heet. Dit zou ons straks wel eens flink op kunnen breken.

Langdurige zorg
De toename van zorgvraag en vermindering van arbeidsaanbod maken dat er veranderingen nodig zijn. Vooral mensen die langdurige zorg behoeven, nu nog grotendeels gefinancierd uit de AWBZ, gaan het moeilijk krijgen. Grootste problemen zijn de complexiteit van het (financierings)systeem, de gegroeide claimcultuur van burgers, de te grote afstand van organiserend Den Haag tot de uitvoering en de marktwerking in de zorg. Zorg móet en kán anders worden georganiseerd. In de eerste plaats door de zorg dichter bij de burger te brengen. In de tweede plaats door zorginstellingen en overige betrokken maatschappelijke partners uit te nodigen samen te werken. In de derde plaats door een halt toe te roepen aan de gevaarlijke gekte die marktwerking heet.

Zorg dichtbij de burger organiseren
Door decentralisatie van Rijkstaken naar gemeenten zal het “dichtbij de burger organiseren” in de komende jaren worden gerealiseerd. De verzekerde zorg binnen de AWBZ gaat voor een groot deel over naar de WMO. Gemeenten zullen de regierol verder uitbreiden. Het is te hopen dat alles wat met directe zorg in de thuissituatie te maken heeft straks de verantwoordelijkheid zal worden van de gemeente. Op deze wijze heeft de lokale democratie en bestuur directe invloed op de zorg die mensen nodig hebben. Maar dan is het wel noodzakelijk dat die gemeenten de nodige deskundigheid gaan opdoen. Veel meer deskundigheid op het gebied van zorg en het stimuleren van samenwerking tussen maatschappelijke partners. Die samenwerking begint met de bereidheid om in elkaar te investeren. Dat zou ondermeer moeten blijken uit het geven van vertrouwen van gemeenten aan lokale zorgaanbieders. Dat betekent contracteren van lokale aanbieders die de regio en haar zorgbehoefte kennen en niet gaan voor de laagste prijs alleen.

Prijs en kwaliteit
De praktijk van de marktwerking in de zorg is dat in sommige gemeenten, waaronder in Breda, gekozen wordt voor zorgaanbieders die van ver komen omdat ze hebben geboden voor de laagste prijs waarbij de kwaliteit nauwelijks een criterium is geweest. Mijn voorspelling is dat die laagste prijs uiteindelijk kostbaar zal worden. Een minder goede kwaliteit leidt tot kostenverhoging op de middellange termijn omdat zorgvragen daardoor zullen toenemen. Zorgverleners gaan er in salaris, en wellicht ook overige arbeidsvoorwaarden, op achteruit. Hetzelfde werk doen voor minder geld. De motivatie zal minder worden en ik voorspel dat een aantal zorgmedewerkers uit de zorg zullen verdwijnen en in de bijstand zullen belanden.

Bloeddorstige waakhond
Dan de gekte van de marktwerking. Als een blaffende en bloeddorstige waakhond van de vrije markt belemmert de NMA de o zo noodzakelijke samenwerking tussen instellingen. Ook ik ben van mening dat gebieds- en prijsafspraken niet kunnen en dat keuzevrijheid van de burger gegarandeerd moet zijn. Maar de huidige werkwijze van de NMA geeft een enorme verkramping van zorgpartijen die terecht bang zijn een miljoenenclaim aan hun broek te krijgen omdat de waakhond van mening is dat er, vaak flinterdun gemotiveerd, onrechtmatig zou zijn gehandeld. Met dure rechtszaken als gevolg die de aandacht afleiden van waar het echt om gaat: zorg verlenen aan kwetsbare mensen.

Henk Leenders is voorzitter van het Stedelijk Platform Zorgaanbieders Breda.