foto Nico Koevoets
foto Nico Koevoets

De winter voorspeld: kou of niet?

Algemeen

BREDA - Een winter met de Bredase Singeltocht zoals in 1997 of een derde opeenvolgende Witte Kerst. Het kan zomaar gebeuren. Statistisch gezien is een derde Witte Kerst te verwaarlozen klein. Twee achter elkaar in 2009 en 2010 was al bijzonder.

De atmosfeer heeft geen geheugen en in die zin kan het alle kanten op met de winter. En dat is een dooddoener voor iedereen die snakt naar een duidelijke winterverwachting.

Koudegetal
Een koude winter spreekt het meest tot de verbeelding. Dat wijkt toch wel af van het gemiddelde in Nederland. Met oktober op de kalender komen elk jaar de winterverwachtingen als paddenstoelen uit de grond. Behalve winterhaters zijn er ook mensen die het winterseizoen waarderen om zijn ijs- en sneeuwpracht.

De tweede groep mensen is dan ook geneigd op zoek te gaan naar seizoensverwachtingen die hun hoop op een koude winter een halmvast kunnen geven. Maar wat is een koude winter nu eigenlijk? Een koude winter bepalen kan op diverse manieren. Eén ervan is het koudegetal van Hellmann. Deze berekening is genoemd naar de bedenker Gustav Hellmann. Het is een optelsom van alle negatieve etmaalgemiddelde temperaturen (onder het vriespunt) in de periode van 1 november tot en met 31 maart. Vervolgens laat men het minteken weg. Een koude winter komt voor De Bilt uit op een waarde tussen 100 en 160 punten. Een zeer koude winter komt op 160 tot 300 punten en een strenge winter heeft meer dan 300 punten. Voor Breda liggen die waarden iets lager, maar De Bilt heeft een lange homogene reeks om te kunnen vergelijken. Dan blijken de afgelopen drie winters, die toch aardig wat sneeuw en vorst opleverden, niet eens de status koud hebben gehaald. Winter 2008 op 2009 haalde 56,5 punten, winter 2010 94,7 punten en winter 2011 80,6 punten. Een winter is dus niet zomaar koud te noemen. De laatste dateert van 1997.

Singeltocht
Het verloop van een winter hangt van bijzonder veel factoren af. Zo zijn te noemen de temperatuur in de stratosfeer, El Nino en La Nina (wel of geen warm water voor de kust van Peru), zonneactiviteit, een positieve of negatieve Noord Atlantische Oscillatie (veel of weinig luchtdrukverschil tussen IJsland en de Azoren), menselijke invloeden, waterstromingen in de Oceanen, de toestand van het Noordpoolijs enzovoorts. Het zijn er zoveel, dat er ook dynamische processen bestaan die nog onbegrepen zijn. Dat maakt een seizoensverwachting complex.

Toch zijn er instituten zoals de Amerikaanse en Engelse weerdienst die hun best doen om voor Europa seizoensverwachtingen te maken. Het Europese gebied is op aarde het meest lastige deel om een seizoensverwachting voor op te stellen. Genoemde weerdiensten proberen dit toch met al hun kunde die ze hebben. Een kanttekening is wel op zijn plaats, seizoensverwachtingen staan nog in de kinderschoenen.

Betrouwbaar
Een verwachtingstermijn van vier tot vijf dagen vooruit is realistisch en aardig betrouwbaar. Voorbij deze verwachtingstermijn wordt het al snel koffiedik kijken door onder andere het Lorenz effect. Wanneer bijvoorbeeld vandaag een vlinder fladdert met zijn vleugels in een tuin in Nieuw-Zeeland, dan kan overmorgen hier het weer totaal anders zijn. Met andere woorden, de voorspelbaarheid van de atmosfeer kan door hele kleine zaken flink beïnvloed worden.

Koude winter
De Amerikaanse weerdienst verwacht voor Europa voor het winterseizoen 2011/2012 een koude winter. Hoewel het begrijpelijkerwijs voor diverse groepen mensen uit de samenleving niet gewenst is, zou een koude winter toch wel zijn charmes hebben. Zeker als dan mogelijkheid bestaat om op het natuurijs van de Bredase singels eens een keer de Singeltocht te schaatsen.