‘Belangrijkste aankoop ooit voor Breda’s Museum’

BREDA - Na meer dan een jaar geheimhouding, is vandaag de grote dag. Breda’s Museum-directeur Jeroen Grosveld heeft om 16.00 uur ‘Christus en de Samaritaanse vrouw bij de stad Breda’ gepsresenteerd, aangekocht door de Vrienden van het Breda’s Museum. De directeur over het schilderij, de ontdekking en het belang voor de stad.

-Wat dacht je toen je het schilderij voor het eerst zag?
“Het schilderij diende zich in eerste instantie aan in de vorm van een foto bij een mail. Of het hier misschien Breda betrof? Daarover hoefde ik en enkele anderen hier met mij geen seconde over te denken. We konden tegelijkertijd onze ogen niet geloven. Hoe bestaat het dat er zoiets ineens opduikt, terwijl we in een museum - en trouwens ook een Stadsarchief - werken met een meer dan honderdjarige traditie van documentatie en onderzoek van alles wat maar met Breda te maken heeft en hier helemaal niets van af wisten.”
“Het tweede waar ik aan dacht was de grote verantwoordelijkheid die ik wel moest nemen in een tijd dat ik het al razend druk had met de laatst loodjes van de grote Van Schendel tentoonstelling. Want het schilderij was te koop en dan moet je dus meteen aan de slag met verwerving en vooral natuurlijk de financiering. Onder geen beding wilde ik dat dit schilderij ergens anders dan in Breda terecht zou komen. Maar ja, dat moet je natuurlijk ook wel waar kunnen maken.”

- Je wist al vanaf augustus 2012 van het bestaan van het werk. Was het moeilijk om het geheim zo lang te bewaren? Ik neem aan dat je het het liefst van de daken had willens schreeuwen?
“Ja, het was soms heel moeilijk om het geheim te houden, vooral omdat je tegelijkertijd best veel mensen in het verhaal moet betrekken, voor de financiering en voor het onderzoek waar we tussen de bedrijven door met meerdere mensen ook een jaar aan gewerkt hebben.”

- Wat betekent dit schilderij voor het museum?
“Het is de belangrijkste aankoop die ooit voor het museum is gedaan. Er zijn vanouds natuurlijk veel belangwekkende voorwerpen en kunstwerken in onze verzameling maar die betreffen bijna allemaal oud bezit van de stad of het Bisdom Breda. Van wat in de tijd van mijn directeurschap is aangekocht is dit echt de kroon op het werk.”

- Waarom is het werk zo bijzonder?
“Dit stadspanorama geeft een gezicht aan de meest belangwekkende of tot de verbeelding sprekende periode in de geschiedenis van de stad. We noemen die periode wel eens de Gouden Eeuw van Breda, het tijdvak van ca. 1450 tot 1550, de tijd dat de belangrijkste Nassaus heren van Breda waren: Engelbrecht II en Hendrik III van Nassau. Beiden hebben Breda op het toneel van de toenmalige wereld gezet door de machtige positie die ze wisten te krijgen aan het Bourgondische en later het Habsburgse hof van keizer Karel V. Die machtige positie straalde ook op Breda af.”

- Wat spreekt jou er zo in aan?
“Allereerst dat het stadspanorama van zo hoge kwaliteit is en ook zo realistisch. Het blijft natuurlijk een artistiek product uit die tijd maar de onbekende kunstenaar is met grote precisie te werk gegaan een heeft alle details van de stad natuurgetrouw in beeld gebracht. En dat terwijl het werk van zo vroege datum is: 1518. Het is het oudste realistische gezicht op een gehele stad in de Nederlandse schilderkunst.”
“Daar komt nog iets bij. Het beeld van Breda speelt in het schilderij een rol in een religieuze voorstelling waar je duidelijk kunt aflezen dat die gemaakt is op de drempel van de Late Middeleeuwen en de Nieuw Tijd. De voorstelling is naar ik nu denk gemaakt om de verering van het reliek van het Heilig Kruis in de Grote Kerk te bevorderen. Met een legende erbij over Noormannen die vroeger bij Breda gewoond zouden hebben en een kruis vonden dat wonderen bleek te verrichten. Dat is echt volksreligie van de oude, laatmiddeleeuwse stempel toen, waarmee men veel gelovigen naar de Grote Kerk wilde trekken.”
“Tegelijk is dit in de voorstelling gecombineerd met een verhaal uit de Bijbel over het ware geloof: Christus en de Samaritaanse vrouw.”

-Waarom moeten Bredanaars vooral komen kijken? Wat gaan ze zien?
“Het schilderij is een fragment van een drieluik. Vroeger was het kunstwerk dus groter. Geweldig dat je er dan toch zo'n mooi verhaal aan kunt verbinden. In Breda's Museum is een flinke zaal spannend ingericht met eigenlijk alleen het schilderij als middelpunt. Daarbij veel uitleg in de vorm van audiovisuals waarmee het hele verhaal uit de doeken wordt gedaan.”
“Bij de tentoonstelling staat ook een touch screen puzzeltafel waar vooral kinderen aan de slag kunnen met ons nieuwe schilderij. Daarbij ook een print op heel groot formaat van het stadspanorama waar je met behulp van een legenda kunt zien wat we allemaal in het stadsbeeld kunnen herkennen.”
“In het weekend van Open Monumentendag mag iedereen gratis binnen, dus voor Bredanaars is dit vooral het moment om allemaal te komen kijken.”