Nieuwkomers D66 kandidatenlijst 2014. foto Wijnand Nijs
Nieuwkomers D66 kandidatenlijst 2014. foto Wijnand Nijs

Opinie: De kiezer in de kou

Opinie

OPINIE - Het CDA kiest voor een vreemde koers tijdens de formatie van het college voor Breda. Dat het zich gepasseerd voelde door de informatieronde waarbij VVD en D66 samen aan de slag gingen, heeft de partij aan zichzelf te danken. Dat stelt Niels van de Ven, politiek secretaris van D66 Breda, in dit opinieverhaal.

De huidige coalitie in Breda (VVD, CDA, D66, GroenLinks) groeide na de recente verkiezingen. Deze coalitie heeft nu zelfs 25 van de 39 raadszetels en met 2/3 van de Bredase bevolking achter zich lijkt dat een breed draagvlak. De kiezer lijkt daarmee de coalitie te belonen voor het goede werk dat verricht is, zoals het op orde brengen van de gemeentelijke financiën. Toch lijkt het er nu op dat deze coalitie niet door kan gaan. Hoe kon dit gebeuren?

Luisterend oor
De VVD stelde als grootste partij een informateur aan. Ze koos voor een partijloze en neutrale informateur, de hoogleraar bestuurskunde én betrokken Bredanaar prof. dr. Frissen. Hij sprak met alle partijen en iedereen was tevreden over het luisterende oor van de kundige man (zoals Cees van der Horst van BOB het verwoordde). De SP adviseerde een coalitie over links. Nagenoeg alle partijen waren het eens dat VVD (als grootste partij) en D66 (die even groot was geworden) de ruggengraat van een nieuw college zouden moeten vormen. Samen bezetten deze partijen immers ruim 40% van de Bredase raadszetels.

D66 heeft geadviseerd om door te gaan met de oude coalitie van VVD, CDA, D66, en GroenLinks. Echter, niet alle coalitiepartijen hadden geadviseerd de oude coalitie voort te zetten. Het CDA wilde liever zonder GroenLinks verder. Omdat er geen duidelijk beeld ontstond adviseerde informateur Frissen aan de VVD om eerst D66 uit te nodigen om een gezamenlijke uitgangspuntennotitie te schrijven. Deze notitie moest als gespreksonderlegger fungeren voor besprekingen met de andere partijen. Zo bleef de keuze van “de poppetjes” nog even uit en stond inhoud in de gesprekken centraal. Tegelijk met het afronden en openbaar maken van deze notitie, werd bekend dat SP, CDA, PvdA, GroenLinks, en Breda’97 hun eigen coalitiegesprekken gestart waren. Gesprekken waarbij VVD en D66 uitgesloten zijn.

Inhoudelijke argumenten
De SP en het CDA hebben de andere partijen uitgenodigd om te praten. Waarom? De SP wil, zoals bekend, een linkse coalitie. Bij het CDA spelen minder inhoudelijke argumenten een rol. Het CDA geeft aan zich buitenspel gezet te voelen, doordat ze niet meteen mee mochten praten met de oude coalitie. Ze vonden het proces arrogant. Dat dit proces is ingezet juist omdat CDA zelf zonder GroenLinks verder wilde, ontgaat ze blijkbaar.

De partijen die nu onderhandelen over een coalitie hebben 21 van de 39 zetels. Dat is een krappe meerderheid, maar een meerderheiden dus democratisch gezien een mogelijkheid. Maar niet elke mogelijkheid is wenselijk. Naar goed gebruik opende de VVD, als grootste partij, het proces met gesprekken met alle Bredase fracties. Het proces was open en transparant. Daarbij is op voorhand niemand uitgesloten. In de huidige gesprekken heeft de door de SP en het CDA aangestelde formateur zich niet eens voorgesteld aan VVD, D66, TROTS/OPA en BOB. Dit schoffeert een enorm deel van de kiezers die op deze partijen hebben gestemd. Dat je er met sommige partijen moeilijker uitkomt begrijpt een kiezer. Maar dat je deze partijen, waaronder de twee grootste partijen niet eens mee laat praten, valt niet te begrijpen.

SP begrijpelijke, CDA kwalijk
Dat de SP voor deze links-conservatieve coalitie gaat valt te begrijpen. Maar vooral de rol van het CDA is kwalijk. De wens van het CDA om zonder GroenLinks door te gaan was de voornaamste aanleiding voor de informateur Frissen om het gevolgde proces te adviseren. Als ook het CDA geadviseerd had om gewoon door te gaan met de oude coalitie, dus mét GroenLinks, waren die gesprekken met de oude coalitie zeker van start gegaan. Het is extra vreemd dat het CDA eerst een coalitie met alleen VVD en D66 wilde (dus zonder GroenLinks en andere uitgesproken linkse partijen), om daarna juist met GroenLinks (en andere uitgesproken linkse partijen) een coalitie aan te gaan. Het kan het CDA dus blijkbaar niet om de inhoud gaan: Inhoudelijk is een initiële voorkeur voor VVD en D66 slecht te rijmen met een tweede voorkeur voor SP, PvdA, GroenLinks, en Breda ‘97.

Hoe ironisch is het dat juist in deze week het CDA raadslid Basile Lemaire in Binnenlands Bestuur, een website en magazine voor nieuws en achtergronden voor het openbaar bestuur, een artikel schrijft met de titel “De afnemende legitimiteit van het gemeentebestuur”. Hij stelt zich daarin de vraag hoe het nu kan dat wantrouwen en desinteresse in de lokale politiek toenemen.

Rechtser
Beste Basile, ik denk dat ik wel weet waarom dat is. Breda is een stad waarin de twee grootste fracties niet eens mee mogen praten over een coalitie. Waar het CDA een stabiele coalitie van 2/3e van de burgers laat vallen, om met een krappe meerderheid iets anders te gaan doen. Waar het CDA eerst aangeeft de huidige coalitie wat rechtser te willen maken door GroenLinks te laten vallen, maar als dat niet mogelijk is meteen een zo links mogelijke coalitie nastreeft.

Beste Basile, kan dit er iets mee te maken hebben? Denk je niet dat het CDA bijdraagt aan het vergroten van de kloof tussen de burger en de politiek? Mijn hypothese is dat dit zo is. Maar dat is mijn mening. En dat zal het CDA wel weer arrogant vinden.

ps. Ik ben ook erg benieuwd naar de verklaring van GroenLinks over hoe zij het CDA kunnen vertrouwen als coalitiepartner, terwijl het CDA ze eerst uit het college wilde wippen maar ze nu hard nodig heeft voor de links-conservatieve coalitie waar ze nu aan werken.

Niels van de Ven
Dit artikel verwoordt de mening van Niels van de Ven, bestuurslid politiek secretaris van D66 Breda. Ook is hij onderzoeker en docent aan de Universiteit van Tilburg, waar hij menselijk gedrag onderzoekt.