Opkomst en neergang van 'de Klokkenberg'
AlgemeenBREDA - Aan de Galderseweg, zo'n 4 kilometer ten zuiden van Breda ligt het landgoed Klokkenberg. Het staat alweer een tijdje leeg en er wordt naarstig gezocht naar een nieuwe bestemming. De geschiedenis van het landgoed in een notendop.
Voor veel Bredanaars lijkt het alsof de Klokkenberg er altijd al is geweest, toch is het pas in 1953 gebouwd. Stichting ‘Sanatorium de Klokkenberg’ wordt in 1943 in het leven geroepen om patiënten van de besmettelijke ziekte Tuberculose te behandelen.
In 1943 zijn er zo'n 600.000 gevallen van TBC in Nederland, waar zo'n 1 % van overlijdt. Het valt niet mee een terrein te vinden dat groot genoeg is voor het beoogde complex en daarbij is er een door de Duitsers afgekondigde bouwstop. Gelukkig wordt de Mariahof aan de Tilburgseweg beschikbaar gesteld en kan men een tijdelijk sanatorium inrichten. Op 30 juni 1945 worden de eerste acht patienten, kinderen uit Bladel, ontvangen. Het aantal loopt snel op en in augustus worden er bijna 300 personen verzorgd.
Breda
Maar de zoektocht naar een geschikte locatie voor nieuwbouw van een Brabants Sanatorium met 1000 bedden gaat door. De Mariahof is met 400 bedden te klein. Charles Stulemeier, Bredaas industrieel, doneert het terrein 'Toxandria' bij Molenschot maar dat wordt om praktische redenen minder geschikt geacht. Het is te ver van de bewoonde wereld en ligt te dicht bij de vliegbasis Gilze Rijen. Het terrein wordt later gebruikt door het Esther Evrard Fonds.
In 1949 wordt een lijst opgesteld van 9 mogelijke locaties: Helvoirt, Boxtel, Tilburg, Moergestel, Hilvarenbeek, Diessen, Teteringen (Vrachelse heide), Breda (Trippelenberg) en Rijsbergen (Vloeiweide). Later wordt een terrein aan de Galderseweg in Breda aan de lijst toegevoegd en dat wordt het uiteindelijk.
45 hectare, met prachtig uitzicht over het Markdal, rustig maar dicht bij een stad. Een perfecte locatie dus. In 1951 wordt begonnen met de bouw, projectkosten ruim 10.000.000 gulden.
Het wordt een enorm complex waar een op zuid-zuid-oost gericht hoofdgebouw (5 verdiepingen) geflankeerd wordt door twee verpleegvleugels (4). Ten noorden van het hoofdgebouw komt de kapel met aan iedere zijde een groot vierkant gebouw (ieder 3 verdiepingen). Alle gebouwen zijn door overdekte gangen met elkaar verbonden en zo ontstaan twee grote binnenplaatsen. Apart staat het grote ketelhuis.
Patiënten en bedden
Eind 1953 worden de eerste TBC patiënten overgebracht en een jaar later worden er 539 verpleegd. Naast longtuberculose opent de Klokkenberg in 1960 ook astma-kliniek 'Schoondonck'. Het blijkt dat TBC in Nederland op z'n retour is. In 1964 zijn er meer astma- dan TBC bedden nodig (187 om 181) en halverwege 1969 worden er al geen TBC patiënten meer opgenomen.
Die verschuiving leidt tot lege bedden. Daarom wordt in 1958 al gesproken over de oprichting van een epilepsie afdeling. Twee jaar later opent deze de deuren. Men besluit deze kliniek te noemen naar een belangrijk onderzoeker op het gebied: Dr Hans Berger. Dan ziet in 1970 ook het centrum voor Jeugd psychiatrie ‘De Mark’ er het levenslicht.
Met al deze verschillende disciplines blijkt er toch nog ruimte te zijn voor nieuwe activiteiten. Daarom komt er, na jarenlange discussie in 1979 een Thoraxafdeling die, met name door interne conflicten krap 18 jaar later weer verdwijnt. De Klokkenberg wordt steeds minder rendabel en een veranderend zorglandschap maakt dat de Klokkenberg in 2001 de deuren moet sluiten. Wanneer de dan zelfstandige Hans Berger kliniek in 2006 verhuist staat het pand helemaal leeg.
Toekomst
Het complex en het landgoed verdienen het om een mooie toekomst tegemoet te gaan. De kredietcrisis heeft bij verschillende plannen roet in het eten gegooid maar er blijven geïnteresseerden met ideeën komen.
Tot er knopen worden doorgehakt wordt het complex keurig beheerd maar hopelijk is deze leegstand ook snel een onderdeel van de geschiedenis.
