Afbeelding

Na De Faam en Lonka nu een boek over De Etna

Cultuur

BREDA - Na 'De Faam, 175 jaar suikerwerken' en ' Lonka 95 jaar' komt op 19 december het derde boek over de Bredase industrie uit van Stadsfotograaf Breda Jörgen Janssens. Dit keer vertelt hij het verhaal van één van de grootste bedrijven van Breda: De Etna.

In opdracht van ATAG Nederland, houder van het merk Etna,verrichte hij anderhalf jaar lang onderzoek. Hij vond mooi materiaal bij verzamelaars, (oud-) werknemers en de familie Klep, oprichters van de Etna. Dat aangevuld met prachtige beelden van het Stadsarchief en het Breda’s Museum resulteert in een 64 pagina's dik boek.

Voor BredaVandaag geeft hij vast een voorproefje.

Er zullen weinig mensen in Breda te vinden zijn die niet weten van 'de Etna', de ijzergieterij die bijna een eeuw aan de Tramsingel heeft gestaan. Maar misschien weet niet iedereen dat het merk nog bestaat en onderdeel is van Atag Nederland.

In 1856 bouwt Cornelis Klep aan de Haagdijk, op het terrein van de smederij van zijn vader, een ijzergieterij. Hij noemt het 'C. Klep-de Bruijn'. Zijn vrouw, Catharina, neemt het bedrijf bij zijn dood in 1867 over en zij verkoopt het in 1875 op haar beurt weer aan zoon Frans.

De Haagdijk biedt weinig groeimogelijkheden meer en hij verhuist het bedrijf naar de Tramsingel, waar Frans de naam 'de Etna' begint te gebruiken. Dat er nog twee andere ijzergieterijen in Nederland zijn die ook Etna heten (in Amsterdam en in Tiel) is blijkbaar geen probleem.

De Familie Klep blijft de scepter zwaaien als de Etna wordt omgezet naar een NV in 1902. Het is een voorwaarde die advocaat van der Biessen stelt wanneer Arthur Klep, zoon van Frans, met zijn dochter wil trouwen. In de jaren 20 en 30 komen Arthurs zonen Jaap en Ton in de directie en de Etna floreert.

Producten zijn in een eeuw tijd geëvolueerd van gietijzeren machineonderdelen en ornamenten via kolenkachels en sanitair naar gaskachels, gaskomforen en gasfornuizen. Één van de bekendste slogans komt uit die tijd: “In ieder huis een Etna fornuis”

Hoewel 1968 een topjaar is denkt de directie dat gas alleen het niet gaat redden. Daarom wordt een fusie met Daalderop uit Tiel aangegaan die sterk is in electrische apparaten. Een jaar later in 1970 voegt ook oud-concurrent DRU zich bij het conglomeraat en het geheel gaat verder onder de naam 'Amalga'.

Maar tijden blijken moeilijk en de verf op het nieuwe hoofdkantoor is nog niet droog als Amalga weer wordt overgenomen door Internatio-Müller. De laatste Klep, Eric, zoon van Ton verlaat het bedrijf wanneer er in 1975 gesproken wordt over sluiting.

Reorganisatie na reorganisatie volgt en uiteindelijk wordt Etna Breda toch gesloten. De productie verhuist naar Ulft net buiten het terrein van de DRU.

Dit gigantische concern dat uit vele bedrijfstakken en bedrijven bestaat probeert Etna vergeefs nieuw leven in te blazen. Bij een 'heroriëntatie' besluit Internatio Etna van de hand te doen. Concurrent Atag ligt op de loer maar Etna's directeur, Marcellus Ros koopt het samen met een paar vrienden die in de automaten zitten zelf.

Waar in de hoogtijdagen 1800 mensen bij de Etna werkten zijn er nu nog zo'n 60 over. Toch krabbelt het merk weer overeind en kan het zelfs wanneer Atag in de financiële problemen komt, de combinatie Atag/Pelgrim overnemen (hoewel ze bij Atag graag denken dat het andersom was).

Atag/Pelgrim/Etna splitsen zich af van de automaten tak en gaan in Duiven verder onder de naam Atag Nederland. Het valt nu onder een Sloveense investeringsmaatschappij maar het merk Etna prijkt nog steeds trots op allerlei keukenapparatuur.

Het complete verhaal is te lezen in het boek dat voor €17,95 te verkrijgen is bij diverse boekhandels of bij de auteur via info@stadsfotograafbreda.nl

Op woensdag 4 januari volgt een presentatie in Publieke Werken. Bijwonen kan na aanmelden bij de Vrije Boekhandel of bij bovenstaand emailadres.

Historisch beeld uit het boek.