De Klokkenberg ziet de toekomst weer liggen

BREDA - Je ziet hem pas als je een beetje op hoogte bent in De Klokkenberg: de toekomst. Letterlijk, vanaf de tweede verdieping of uit een van de torens. Ontwikkelaar Richard Schul wijst hem aan, een tientallen meters lange pijl in het weiland. Een pijl die vooruit wijst. “Naar de toekomst, de patiënten in het sanatorium konden hem zien vanuit hun lighallen.”

Het past bij de visie op de gezondheidszorg in de jaren veertig en vijftig.  In 1953 werd De Klokkenberg gebouwd voor TBC-patiënten, met de gedachte dat rust en zonlicht de zieken zouden genezen. “Maar wel op veilige afstand van de bewoonde wereld”, vertelt Schul enthousiast.

Leegstand
Na zo’n twaalf jaar leegstand gloort er weer toekomst voor het monumentale complex de Klokkenberg. De makelaar-ontwikkelaar is sinds 14 juli eigenaar van het pand. 5,5 miljoen betaalde hij ervoor, deel gefinancierd door het Nationaal Restauratiefonds en door een gepensioneerde Bredase ondernemer, die hem hypotheek verschaften.

Dat Schul zijn plan mocht gaan ontwikkelen, mag een klein wonder heten. In 2015 diende hij al een voorstel in bij toenmalig eigenaar Wooninc., maar destijds ging een ander ermee aan de haal. “Toen die afhaakte, zijn hebben we ons opnieuw gemeld.”

Carnaval
Het voorstel van Schul bleek begin dit jaar beter in het bestemmingsplan te liggen, waarna het pleit snel was beslecht. De Bredanaar, die eerder de ontwikkeling van hotel Nassau in de Nieuwstraat van de grond kreeg, maakte een plan zonder nieuwbouw. Dat bleek doorslaggevend. “Ik hoorde het op de vrijdag voor carnaval, dus dat was een mooie carnaval”, lacht hij.

In de plannen van Schul komen er woningen in de verschillende delen van het 375 meter brede pand. Eerst in het Zusterhuis, dat tussen de kapel en de grote vleugels ligt, en de Vrouwenvleugel. Later ook in het Economiegebouw en de Mannenvleugel, en de twee ‘klasse-vleugels’. “Dat waren de delen voor de welgestelde patiënten, helemaal aan de uiteinden.”

Wandelend door het gebouw, vallen verschillende details op. Belangrijkste: de ligging. “Op het zuid-oosten, zodat de patiënten zoveel mogelijk zon zouden krijgen.” Dat betekent dat de toekomstige bewoners van de herenhuizen met hun 25 meter diepe tuin heerlijk in de zon zitten.

Ruimte
Over ruimte hebben deze bewoners van de Vrouwen- en Mannenvleugel toch niet te klagen. 340 vierkante meter groot, 1500 kubieke meter inhoud. En dus op de begane grond én op de tweede verdieping een serre-achtige ‘ligruimte’. “Fantastisch toch, als je hier je slaapkamer hebt?”

Schul geniet, grote passen makend door de nu nog lange gangen tussen de lig- en slaapkamers. Dat was wel eens anders. “Is het niet veel te groot, vroeg ik me af”, vertelt hij. Zorgen zoals bij het voormalige klooster aan de Nieuwstraat heeft hij niet. Daar groeiden de paddenstoelen uit de draagbalken, liep het water met straaltjes door het dak en bleek de samenwerking tussen de partijen weerbarstig.

De Klokkenberg is droog, lekvrij en moet vooral gestript worden. In verschillende kamers liggen stapels gesorteerde onderdelen. Brandmelders, deuren, honderden meters bekabeling. “We hebben al ontzettend veel afgevoerd”, vertelt hij.

Veel werk gaat zitten in het terugbrengen in de oorspronkelijke staat.  In de jaren 80 zijn houten kozijnen vervangen door kunststof exemplaren. “Heel lelijk”, vat hij het samen. De bouwtijd vergemakkelijkt de herbestemming. “Er zijn al spouwmuren die gevuld kunnen worden, en kruipruimtes die benut kunnen worden. Het gebouw krijgt dezelfde waarden als nieuwbouw. De kenmerkende zaken laten we uiteraard in het monument zitten.”  

Het gehele complex bood bij de bouw plaats aan 966 ‘bewoners’. In de toekomst zijn dat er heel wat minder. Een kleine 90 eigenaren betrekken de woningen en appartementen in het monumentale deel van het pand. “Over een jaar wonen hier de eerste mensen”, weet Schul. “Deze maand gaan we de koopcontracten tekenen.”

Beangstelling bleek er genoeg. “We waren drie keer overtekend. In eerste instantie hadden we zelfs vijftienhonderd belangstellenden. Vandaar dat we ook snel beginnen met de tweede fase.”  

Plannen genoeg
Er zijn nog genoeg plannen om te maken. Het Energiehuis, waar vroeger centraal de verwarming werd geregeld als een soort stadsverwarming avant la lettre, en de Kapel moeten nog een bestemming krijgen.

Maar wat gebeurt er met de twee torentjes, van waaruit je prachtig uitzicht hebt over het complex, de Mark en de omgeving? “Daar moeten we nog iets voor bedenken, misschien trekken we het bij een woning.”