Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers. Foto: Wijnand Nijs
foto's

Ontspannen ‘scharrelt’ de koning langs de ondernemers

Door: Wijnand Nijs Algemeen

BREDA - In een zaaltje bij Tientjes aan de Kloosterlaan gaat de vraag al de hele ochtend rond: wie zou er komen? Máxima? Nee, het blijkt de koning zelf, die om half twee uit zijn verlengde dienstauto stapt. De koning brengt deze woensdagmiddag een werkbezoek aan De Vrije Uitloop, een coöperatie van zogenoemde scharrelondernemers.

Even voor 13.30 uur heeft het ontvangstcomité zich opgesteld bij de voordeur van Tientjes. Onder hen burgemeester Paul Depla en cabaretier Jörgen Raymann als bestuurslid van het Oranjefonds. En uiteraard gastvrouw Erna Smeekens. Zij begon in 2013 met de coöperatie, geheel tegen de stroming en de geldende regels in, met medewerking van destijds wethouder Cees Meeuwis.

Kraamkamer
De koning komt naar Breda omdat dit de kraamkamer is van de coöperaties van scharrelondernemers in het land. De Vrije Uitloop was de eerste. “Inmiddels zijn er twintig in het land”, vertelt de trotse en immer enthousiaste Erna.

Het Bredase initiatief ging in 2017 door het oog van de naald, vertelt Smeekens aan de koning. De oprichtster kreeg zoveel verzoeken uit het land om te vertellen over het scharrelondernemen en de constructie met de coöperatie dat haar eigen inkomsten kelderden. “Dankzij het Oranjefonds zijn we er nog”, onderstreept ze tegenover de koning, beschermheer van dit fonds.

Die luistert belangstellend, stelt prikkelende vragen, maakt een grapje en krijgt het voor elkaar om terwijl de hele tafel toekijkt en hij omringd is door pers ook nog rustig van zijn koffie te nippen.

Op een vraag van de koning maken de initiatiefnemers duidelijk hoe het werkt. De scharrelondernemers vormen samen een coöperatie. Hun inkomsten gaan naar dit overkoepelende ‘bedrijf’ en vloeien na aftrek van kosten waar mogelijk terug naar de gemeente. Op die manier kunnen de ondernemers naast hun bijstand ondernemen.

Koesterkastjes
“En blijft er ook geld over om te investeren”, vertelt Natasja van den Berg. Zij is een van de Bredase scharrelondernemers, die in het zaaltje klaar staat om haar verhaal te vertellen aan de koning, die geïnteresseerd een rondje ‘scharrelt’ langs de ondernemers. Ze maakt koesterkastjes, zegt ze stralend. “Dat zijn kastjes waarin je herinneringen aan iemand kunt bewaren, bijvoorbeeld aan iemand die is overleden.Maar ook van je kind dat op kamers is.”

De handgemaakte houten kunstige kastjes zijn voorzien van led-lampen en gekleurd glas. Ze maakt ze zelf, als ze een goede dag heeft. Natasja heeft een chronische aandoening. Deelname aan de Vrije Uitloop geeft haar energie. “We komen een keer in de week bij elkaar, over hoe het gaat met de coöperatie, maar ook om elkaar te helpen. Iedereen heeft het weleens moeilijk.”

Voor veel scharrelondernemers geldt dat ze beperkt inzetbaar zijn, bijvoorbeeld door ziekte. Ook Natasja had ooit een reguliere baan. “Maar dat ging op en neer, dat hield ik niet vol.” Binnen de coöperatie draagt ze naar vermogen haar steentje bij.” Of zoals Smeekens het verwoordt: “Maak werk van je passie. Dat zeggen we altijd. En probeer er geld mee te verdienen en een deel van je uitkering terug te verdienen.”

Ruimte zoeken
Dat dit in Breda nog steeds kan, komt doordat het vorig jaar aangetreden college het beleid dat twee periodes eerder werd ingezet heeft overgenomen van het vorige. “Zoek de ruimte van de wetten, in plaats van de beperkingen”, vertelt Smeekens.

Dat blijkt niet altijd even makkelijk onderstreept wethouder Marianne de Bie, die vanuit het college tevens bestuurslid is van de Vrije Uitloop. “Dat is echt een ingewikkelde klus, de basis is fragiel. De coöperatie, maar ook de mensen. Je hebt kartrekkers als Erna nodig. De participatiewet is echt een uitdaging, je hebt te maken met de regels uit Den Haag. Dat is taai om goed te borgen.”

Selfie
Na een gesprek met vertegenwoordigers van andere coöperaties komt het eind van het werkbezoek in zicht, maar niet voordat er een groepsfoto is gemaakt. Met de koning uiteraard. Barman Fred grijpt zijn kans en draait zich geheel volgens geldend ritueel om, voor een selfie met de koning op de achtergrond.

Hoe Erna Smeekens over het bezoek van de koning denkt, maakt ze eerder al duidelijk. “We zijn geïnspireerd en vereerd. Dit is waanzinnig deze aandacht. De scharrelondernemers verdienen het, voor hen doen we het.”

En daar gaat de koning, een groep nog trotsere scharrelondernemers achterlatend bij De Vrije Uitloop.

Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.
Werkbezoek Koning Willem-Alexander aan coöperatie de Vrije Uitloop in Breda. In het pand van Tientjes spreekt hij scharrelondernemers.