Hans Udo en Erna Smeekens bedachten De Vrije Uitloop.
Hans Udo en Erna Smeekens bedachten De Vrije Uitloop. Foto: Hans Tolenaar

‘Een scharrelondernemer is iemand met een talent’

Door: Wijnand Nijs Economie

BREDA - Wanneer ben je een scharrelondernemer? En wat is dat eigenlijk? Sinds kort staat deze Bredase vinding in de Van Dale met het antwoord op die vragen. Erna Smeekens en Hans Udo staan aan de basis van De Vrije Uitloop, de coöperatie van de scharrelondernemers. Een kijkje bij de thuisbasis in Princenhage.

Het is even na negen uur als Erna nog even snel met een stofzuiger door de gang van het pand aan de Princentuin gaat. Op de achtergrond loopt de koffie door. Het water voor thee staat op. “Twee kannen?”, vraagt ze aan Hans. “Het zijn meer theeleuten”, lacht ze. De eerste scharrelondernemers druppelen binnen voor hun wekelijkse coöperatievergadering.

Knusse vergaderruimte
Terwijl de leden van de coöperatie zich verzamelen in de knusse vergaderruimte, legt Smeekens uit wat dat nu eigenlijk is, een scharrelondernemer. “Het is iemand met een talent en vaardigheid die een deel van zijn inkomen vergaart met ondernemen vanuit de participatiewet, de bijstand dus.” Hans: “Maar dat zou in principe ook kunnen als iemand een een AG-status heeft, dus iemand met een WIA, Wajong of WAO, dus die doorgestuurd wordt vanuit het UWV.”  Al is dat nog een toekomstdroom: “Landelijk hebben we de toezegging dat dit mag, lokaal moet het nog ingevuld worden.”

In 2013 startten Smeekens en Udo vanuit de Tientjes Academie met het idee dat mensen in de bijstand echt wel iets kunnen bijdragen. En om het recht op hun uitkering niet te verliezen, werd dat een coöperatie. “Die staat ook ingeschreven bij de Kamer van Koophandel”, geven de twee aan. De winst die de ondernemers maken, blijft in de coöperatie. “Na aftrek van reserveringen voor investeringen in de ondernemingen, gaat dat terug naar de gemeente.”

Ondernemen
De ondernemers moeten echt ondernemen. “We vragen dat ze minimaal honderd euro in de maand winst maken, sommige halen een paar honderd euro”, vertellen de initiatiefnemers. In het verleden heeft dat al geleid tot uitstroom. Zo werd er iemand coach en is een voormalige scharrelondernemer nu fotograaf. “Want als je meer verdient dan je uitkering, dan is het beter dat je op jezelf staat.”

Dat laatste is niet het doel op zich en ook lang niet voor iedereen weggelegd. Veel van de talenten in De Vrije Uitloop hebben een rugzak. “Bijvoorbeeld door een ziektegeschiedenis, waardoor ze niet goed belastbaar zijn en maar een paar uur per week kunnen werken.”

Voor wie? “Je moet een redelijk concreet idee hebben van hoe je met jouw talent omzet kunt halen”, vertelt Hans. “Iets met cacao doen is dan te vaag, bijvoorbeeld. Je hoeft niet een heel businessplan te hebben, maar wel een idee. Daarnaast moet je willen samenwerken, we zijn niet voor niets een coöperatie. Dus we werken samen aan de bedrijven. Je moet het ook echt zelf willen.”

Uit je isolement
De Vrije Uitloop is in feite een ultieme vorm van een tegenprestatie voor mensen met een Participatie-Wet-uitkering. Hans en Erna zien dat ook zo. “Zo’n tegenprestatie, mits op maat, helpt je uit je isolement. Het moet wel uitgaan van wat de mensen willen. Dan wordt je er blijer van en ga je beter functioneren. Het geeft motivatie.” Hans: “Mensen leren hierdoor ook doorgronden wat ze eigenlijk willen. Wij geven ze de tijd om te onderzoeken waar hun kracht ligt.”

Erna: “De Vrije Uitlopers worden ook inventief om hun omzet te halen. Soms door ook ander werk aan te pakken. Da’s een effect dat we nooit hadden verwacht, maar wel mooi.”

Dan is het tijd voor de vergadering. Want het werk gaat door.

Benieuwd naar de Scharrelondernemers zelf? De komende tijd portretteren we enkele ondernemers.