Afbeelding
Foto: Screenshot YouTube

Franks Filmtip: 'Alles aan deze muziekdocumentaire is bijzonder'

Algemeen Uitgelicht

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Deze week is dat even anders. Door de coronacrisis zijn Bredase bioscopen gesloten en moeten mensen thuis vanaf de bank films kijken. Deze week Amazing Grace. Te bekijken op de streamingsdienst Picl.nl. Te zien tot 18 juni 2020 voor € 4,99.

Alles aan de muziekdocumentaire Amazing Grace is bijzonder. De locatie, de musici, Aretha Franklin (29) in het bijzonder, de techniek van zowel beeld als geluid, het verkoopsucces (Amazing Grace is het best verkochte gospelalbum ooit) en het feit dat, hoewel de plaat van 1972 is, het tot april 2019 heeft geduurd voordat de filmbeelden hun weg naar de bioscoop vonden.

Aretha Franklin
Volgens het Amerikaanse muziektijdschrift Rolling Stone staat Aretha Franklin op de éérste plaats in de top 100 van de beste zangers aller tijden. Ze is in 2018 overleden, 76 jaar oud. Tijdens haar leven werd ze de Queen of Soul met nummers als Think, Spanish Harlem, Respect en (You Make Me Feel Like) A Natural Woman. Obama nodigde haar uit voor een optreden bij zijn inauguratie tot president in 2009.

Tekst gaat verder na de trailer.

Wereldfaam

Als kind zong Aretha Franklin in de baptistenkerk waar haar vader dominee was. Nadat haar stem haar wereldfaam had gebracht, besloot ze een gospelplaat op te nemen. Dat werd Amazing Grace. Dat album is niet gemaakt in een studio, maar life opgenomen in de New Temple Missionary Baptist Church in Los Angeles, een kerk met plaats voor hooguit honderd mensen. In aanwezigheid van het (vrijwel uitsluitend) Afro-Amerikaanse publiek is de muziek in één keer op de plaat gezet. Daarbij wordt Franklin vergezeld van studiomuzikanten (gitaar, orgel, piano, bas, drums) en het plaatselijke Southern California Community Choir, een Afro-Amerikaans gospelkoor. Bij de opnames keken twee leden van The Rolling Stones, Mick Jagger en Charlie Watts, ademloos toe.

Wonder

Waarom is het een wonder dat deze documentaire bestaat? Er waren technische problemen en juridische bezwaren. Op dag twee kunnen de opnames niet starten, iets met de stroomvoorziening. Dat wordt, zij het provisorisch, opgelost. Zoals gebruikelijk worden beeld en geluid op verschillende apparaten vastgelegd. Terwijl de muziek klinkt draaien de camera's en wordt het geluid op band vastgelegd. Door een fout wordt er geen gebruik gemaakt van het klapbord. Daardoor lukt het na de opnames niet de muziekband en de beelden te synchroniseren, waarna het ruwe materiaal verdwijnt in een kluis bij Warner Bros.

Tekst gaat verder na de foto.

Ruw materiaal

De regie is in handen van Sydney Pollack, die per abuis nog even in beeld komt. Aan het eind van zijn leven is Pollack niet vergeten dat het ruwe materiaal nog in de studiokluis ligt. Vlak voor zijn dood in 2008 vraagt hij aan producent Alan Elliot het ruwe materiaal te bewerken. Elliot heeft er twee jaar over gedaan, maar uiteindelijk is het hem gelukt beeld en geluid gelijk te laten lopen. Eind goed, al goed, zou je zeggen. Maar nee, want toen Elliot in 2011 de documentaire wilde uitbrengen heeft Aretha Franklin zich daartegen via de rechter met succes verzet. En in 2015 nog eens. Na twee mislukte pogingen om de film uit te brengen moest Elliot wachten op de dood van Aretha Franklin in 2018. Haar familie kon wel met Elliot tot overeenstemming komen, waarna de documentaire in 2019 in de bioscopen ging draaien.

'Amazing'

En daar kunnen we alleen maar heel blij mee zijn, want wat op die donderdag- en vrijdag avond in januari 1972 in de baptistenkerk in L.A. gebeurde is amazing, alsof je aan de hemelpoort luistert. Geen voice-over, geen interviews, alleen maar muziek die lichaam en ziel verhitten, waarbij geloof geen rol speelt. Het is een tamelijk ruwe registratie (soms filmen cameramensen per ongeluk elkaar), maar juist daardoor intiem. Het publiek laat zich meeslepen want Aretha kan alles met haar stem en gaat tot het uiterste. Dat levert prachtige beelden op. Niet alleen het publiek, ook de muzikanten zijn hun emoties soms nauwelijks de baas. Er wordt gejoeld, geklapt, gehuild en gezongen. In het begin wacht Mick Jagger nog bedeesd achterin de kerk (wat terecht is want zijn witte muziek is schatplichtig aan de zwarte gospel), maar aan het eind van de avond staat hij vooraan. Alsof Aretha Franklin een directe lijn heeft met God. In één woord adembenemend. Sluit de TV aan op goede geluidsboxen, draai de volume knop op concertniveau en kijk wat er gebeurt. Dit vergeet je nooit meer!

Wat je moet weten over deze documentaire: 

- Mick Jagger en Charlie Watts waren tijdens de opnames van Amazing Grace in Los Angeles in verband met het voltooien van hun album Exile on Main Street. De nummers Shine a Lite en Let it Loose op deze LP zijn geïnspireerd door dit bezoek. 

- Regisseur Sydney Pollack is in 1969 doorgebroken met de film They Shoot Horses, Don't They? Zijn bekendste film is Out of Africa uit 1985 (Oscar voor de beste regie).

Regie: Sydney Pollack en Alan Elliot