Afbeelding
Foto: Youtube A Late Quartet

Franks Filmtip: ‘Een film van adembenemende schoonheid’

Door: Frank Spreuwenberg Cultuur Uitgelicht

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Dit keer geen bioscoopfilm, maar een film om thuis te streamen: ‘A Late Quartet’. 

“Een betere acteerprestatie zult u dit jaar niet meer zien”, schreef de New York Post in 2012 over de film A Late Quartet (Een Laatste Kwartet). Strijkkwartetten behoren tot de moeilijkst uit te voeren klassieke muziek, omdat je maar met vier muzikanten bent (eerste viool, tweede viool, alt viool en cello) en je bij zo’n kleine bezetting elke fout hoort. Perfectie wordt alleen bereikt bij een volmaakte balans in het kwartet.

Strijkkwartet
The Fugue String Quartet uit New York is een beroemd strijkkwartet dat vijfentwintig jaar geleden is opgericht. Om het jubileum te vieren wordt het strijkkwartet nr 14 in c mineur (opus 131) ingestudeerd, het strijkkwartet dat Beethoven bijna aan het einde van zijn leven componeerde. Al bij de eerste repetitie gaat het mis, de cellist Peter Mitchell (Christopher Walken) kan het tempo niet bijbenen. Wat is er aan de hand? Bij onderzoek wordt het begin stadium van de ziekte van Parkinson geconstateerd. Een hersenziekte die tot bewegingsbeperkingen leidt. Met medicijnen kan het tempo van de ziekte nog worden afgeremd, maar Peter kondigt aan dat het volgende concert zijn laatste zal zijn.

Talent
Met vijfentwintig jaar samenspel zijn binnen het kwartet vertrouwde patronen ontstaan, zowel op persoonlijk vlak als in muzikaal opzicht. Peter is veel ouder dan de rest. Juliette Gelbart (Catherine Keener) en Robert Gelbart (Philip Seymour Hoffman) zijn een getrouwd stel. Zij speelt bij The Fugue alt viool en hij tweede viool. De eerste viool wordt bezet door de oprichter Daniel Lerner (Mark Ivanir), een maniakale perfectionist. Juliette en Robert hebben een getalenteerde dochter van achttien, Alexandra. Zij hebben er bij Daniel op aangedrongen haar vioolles te geven, waarmee hij met tegenzin heeft ingestemd omdat in een kwartet nu eenmaal alles met alles samenhangt en na 25 jaar gevoeligheden op de loer liggen.

De tekst gaat verder onder de trailer.

Frustratie
Nu duidelijk is dat cellist Peter moet worden vervangen, zal het kwartet op alle terreinen moeten toegroeien naar een nieuwe dynamiek. Robert wil niet langer enkel de tweede viool spelen, maar de eerste viool afwisselen met Daniel. Daniel zegt dat de tweede viool het hart van het kwartet vormt omdat de tweede viool de tegengestelde klankkleuren tot een geheel smeedt en er geen betere tweede viool in Amerika rondloopt. Daarom wil hij de verantwoordelijkheid van de eerste viool niet aan Robert toevertrouwen. Als blijkt dat Juliette haar man niet steunt in zijn wens, zoekt zijn frustratie daarover een gecompliceerde uitweg. Het wordt nog ingewikkelder als Daniel een relatie begint met zijn leerling Alexandra. Daniel, hoewel in de veertig, is voor het eerst verliefd en wil de relatie, die de ouders Robert en Juliette ongepast vinden, niet opgeven.

Het is de vraag of de passie voor de muziek sterk genoeg is om de persoonlijke en muzikale spanningen te overbruggen en zelfs groot genoeg is voor een nieuw muzikaal begin met het wegvallen van Peter. 

Liefde, haat, eerzucht en jaloezie
De film A Late Quartet zit op ingenieuze wijze in elkaar. Beethoven stond er op dat de zeven delen waaruit het strijkkwartet nummer 14 bestaat, zonder onderbreking worden gespeeld, wat helemaal nieuw was voor zijn tijd. Daardoor vallen de verschillen tussen de delen vrijwel weg en ontstaat organische samenhang. Zoiets voltrekt zich ook tussen de leden van The Fugue, hun levens zijn innig verknoopt, met de muziek als leidraad. En alles wat ook het gewone leven heeft te bieden komt voorbij: liefde, haat, eerzucht, jaloezie, zelfs de rekkelijken en de preciezen. Daarnaast geeft A Late Quartet een boeiend inzicht in het leven van een topmuzikant. Hoe werkt een topmusicus en wat moet je er voor doen om aan de top te blijven?


‘Beter acteerwerk kan haast niet’
De vier hoofdrollen worden bezet door een droomcast. Voor Philip Seymour Hoffman (Robert) was dit – helaas, helaas - een van zijn laatste rollen. Deze Oscarwinnaar (Capote, 2006) overleed in 2014 aan een overdosis. Ook na het zien van A Late Quartet denk je: was hij nog maar onder ons. Catherine Keener, de vrouw van Robert, die tussen twee vuren in zit, heeft aan een blik of een glimlach genoeg om veel te zeggen. En Mark Ivanir speelt op waardige wijze de rol van Daniel, een arrogante perfectionist, maar beginneling in de liefde. Let vooral ook op de manier waarop Christopher Walken (cellist Peter Mitchell) het publiek toespreekt bij zijn afscheid. Beter acteerwerk bestaat haast niet. Aan het acteren is veel aandacht besteed. Om te leren hoe ze de strijkinstrumenten moeten hanteren, had iedere acteur een coach, gespecialiseerd in hun respectievelijke instrument. De houding, de manier waarop ze hun instrumenten koesteren terwijl ze musiceren, het klopt allemaal. Beethoven vond zelf strijkkwartet nummer 14 het beste strijkkwartet dat hij ooit had gecomponeerd. Ik twijfel er niet aan dat Beethoven zijn hemelse goedkeuring aan deze film heeft gegeven.

De film is te bekijken bij streamingsdienst Cinetree.nl voor 2,99 euro. 

Dit is wat je moet weten over deze film:

- Beethovens Strijkkwartet nummer 14 wordt gespeeld door het Brentano String Quartet. Nina Lee speelt daarin cello. In de slotscene van de film speelt ze zichzelf. Ook David Redden, een bekende veilingmeester bij Sotheby, speelt zichzelf in de film.

- De concertzaal opnames zijn gemaakt in het auditorium van het Metropolitan Museum of Art in New York. Het portret van Rembrandt waar cellist Peter en altvioliste Juliette naar kijken behoort tot de Frick Collection, ook in New York. Het was voor het eerst dat dit museum een filmploeg toeliet.

- In het begin van de film leest Peter een gedicht. Dat komt uit “Four Quartets” van de Amerikaanse dichter T.S. Eliot. Daarvoor heeft Eliot zich laten inspireren door de laatste strijkkwartetten van Beethoven.

Regie: Yaron Zilberman Met: Philip Seymour Hoffman, Christopher Walken, Catherine Keener, Mark Ivanir, Imogen Poots en Nina Lee