Afbeelding
Foto: Screenshot YouTube

Franks Filmtip: ‘Iedereen die van verhalen en muziek houdt moét deze Franse film gezien hebben’

Door: Frank Spreuwenberg Cultuur Uitgelicht

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Nu de bioscopen gesloten zijn, kiest Frank voor een film die te streamen is. Deze week is dat ‘Les Uns et les Autres’. Te zien bij Pathé-thuis.nl.

De eeuwig durende cyclus van vernietiging en weer opkrabbelen vormt de rode draad van de film Les Uns et les Autres (1981). Zang en dans als levenselixer in een duistere tijd. Les Uns et les Autres – de een en de ander - reken ik tot de beste muziekfilms ooit gemaakt. Geen kunstvorm die de ziel zo diep kan raken als muziek in beeld.

De deels aan de werkelijkheid ontleende familiegeschiedenissen in deze muziekfilm beginnen in 1936 en eindigen in 1980. De families stammen uit Rusland, Duitsland, Frankrijk en Amerika. De paden van deze families kruisen elkaar op verschillenden momenten en op verschillende plaatsen. Dat kan wel eens verwarrend zijn in deze drie uur durende film, maar elke familie heeft zijn eigen ‘score’ (muzieklijn), zodat iedere familie kan worden herkend. Tezamen vormen die muzieklijnen een bruisende symfonie.

Rusland
De geschiedenis van de Russische familie is losjes gebaseerd op die van het dansicoon Rudolf Noerejev, die in de film Sergei Itovitch heet. In 1936 trouwt de balletdanseres Tatiana (Rita Poelvoorde) met Boris Itovitch. Uit het huwelijk wordt haar zoon Sergei geboren. Maar al in 1939 wordt Boris gerekruteerd voor het Russische leger. Hij overleeft de oorlog niet. Tatiana houdt zich op de been met volksdansen voor de Russische troepen. Intussen groeit Sergei op. Hij blijkt een groot talent voor ballet te hebben. In 1961, midden in de koude oorlog, treedt Sergei (Jorge Donn) op in Parijs, onder zware bewaking van de KGB. De kranten zijn laaiend enthousiast over de voorstellingen. Als hij op het Parijse vliegveld Le Bourget zijn paspoort moet tonen, ontsnapt hij op spectaculaire wijze aan de agenten van de KGB.

Duitsland
Berlijn 1936. Karl Kremer (Daniel Olbrychski) is een succesvolle concertpianist. Hij wordt bewonderd door ‘der Führer’ en gaat met Hitler op de foto. Karl wordt in het Duitse leger ingelijfd en gestationeerd in Parijs. In een nachtclub hoort hij Édith Piaf. Terug in zijn vaderland is alles verwoest en moet hij zijn bezoedelde muziekcarrière nieuw leven inblazen. Karl is een begenadigd dirigent en steelt de harten van de muziekliefhebbers. Als hij in 1955 met het Berliner Philharmoniker in de VS op tournee gaat, wordt hij bij het concert in Carnegie Hall (New York) indringend met zijn nazi verleden geconfronteerd. Dat vraagt om uitleg, die Karl ook geeft. Deze geschiedenis is ontleend aan het leven van Herbert von Karajan, misschien wel de grootste dirigent allertijden.

De tekst gaat verder onder de trailer. 

Frankrijk
De jonge violiste Anne (Nicole Garcia) en de Joodse pianist Simon Meyer (Robert Hossein) spelen samen in het revueorkest van de Folies-Bergère in Parijs. Tussen de wervelende shows door raken ze verliefd en trouwen. Uit het huwelijk wordt een zoon geboren, maar daar kunnen ze niet lang van genieten want Parijs wordt in 1940 bezet door het Duitse leger en het echtpaar wordt met de zuigeling per trein afgevoerd naar een concentratiekamp. Vlak voordat de trein Frankrijk verlaat neemt Simon, door de omstandigheden gedwongen, een gruwelijk besluit. Anne overleeft het kamp, maar Simon wordt omgebracht. De muziek in het kamp snijdt door de ziel. We horen en zien een ongebruikelijke combinatie van viool en accordeon omdat andere instrumenten niet voorhanden waren. Anne weet niet dat haar zoon nog in leven is en na adoptie Robert Prat heet, een succesvolle advocaat in Parijs (eveneens gespeeld door Robert Hossein). Als hij te weten komt dat zijn moeder nog leeft, gaat hij naar haar op zoek.

Amerika
De Amerikaanse verhaallijn is losjes gebaseerd op het leven van legendarische bigband leider Glenn Miller, die in de film Jack Glenn heet (een heerlijke rol van James Caan). We zien hem met zijn band optreden op Montmartre in Parijs. Voor zijn pas geboren dochter Sarah heeft hij een swingend nummer gecomponeerd, dat steeds weer terugkeert in de film. De tijd verstrijkt en de kinderen groeien op. Sarah (Geraldine Chaplin) is zangeres geworden. Ze besluit in het theater van de Folies-Bergère in Parijs te gaan optreden waar haar inmiddels oud geworden vader Jack haar opzoekt.

Liefdadigheidsvoorstelling

Het Rode Kruis en Unicef vragen aan de inmiddels beroemd geworden danser Sergei Itovitch om een liefdadigheidsvoorstelling te geven bij de Eifeltoren. De Zwitserse choreograaf Maurice Béjart heeft speciaal voor deze voorstelling (en voor deze film) een choreografie geschreven op de balletmuziek van de Boléro van Ravel. Ook de dirigent Karl Kremer en zangeres Sarah Glenn worden gevraagd en stemmen in. Staande op een ronde vuurrode tafel danst Sergei het ballet van zijn leven, terwijl Karl Kremer het orkest dirigeert en Sarah de Boléro met haar stem begeleid. De geschiedenis van hun families, die we nu kennen, en de herinneringen daaraan van dezen en genen, heeft hun levens stuk voor stuk getekend. Dat geldt niet minder voor de zoon van Anne, de advocaat, die de voorstelling ook bijwoont.

Les Uns et Les Autres is een kunstwerk omdat regisseur Lelouch de tijd neemt voor de balletvoorstellingen, concerten en de zanguitvoeringen, die met veel gevoel in beeld worden gebracht. De film won op het filmfestival van Cannes de prijs voor het beste geluid.

Dit is wat je moet weten over deze film:

- Les Uns et les Autres was vanaf januari 1982 gedurende twee jaar onafgebroken in de Nederlandse bioscopen te zien en trok één miljoen bezoekers.

- De muziek is van Francis Lai en Michel Legrand.

- Voor het muzikale megaproject is gebruik gemaakt van 120 acteurs, 200 dansers en 8.ooo figuranten.

- Les Uns et les Autres is in 2017 opnieuw uitgebracht na een digitale restauratie.

Regie: Claude Lelouch Met: Robert Hossein, Nicole Garcia, Geraldine Chaplin, James Caan, Daniel Olbrychski, Jorge Donn, Rita Poelvoorde, Evelyne Bouix e.v.a.