Afbeelding
Foto: Screenshot YouTube

Franks Filmtip: ‘Filosofische levenslessen op een lollige manier aan de kijker gepresenteerd’

Door: Frank Spreuwenberg Cultuur Uitgelicht

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Nu de bioscopen gesloten zijn, kiest Frank voor een film die te streamen is. Deze week is dat computeranimatiefilm ‘Soul’. Te zien bij Pathethuis.nl  en Disney+.

Wat ieder mens wil is, dat wie je bent, samenvalt met wat je doet. Dat lukt niet altijd en lang niet iedereen, want je zit vast aan je eigenschappen en karakter. Dat moet je accepteren en dat is lastig. Wat maakt het leven dan toch de moeite waard? Daar gaat Soul over. Soul is een Amerikaanse computeranimatiefilm, die vorige week een Oscar won voor de beste animatiefilm en de beste muziek.

Filosofische vragen 

Filmanimatie spreekt mij in het algemeen minder aan dan echte acteurs, zoiets als het verschil tussen echt en nep. Maar mijn aandacht werd getrokken toen ik in een interview met regisseur Pete Docters las, dat de film ontstond nadat hij zich de vraag stelde: ‘Waar komt onze  persoonlijkheid toch vandaan?’ Docters heeft filosofie gestudeerd. Volgens hem is de film Soul een onderzoek naar het leven. “Iedereen vraagt zich wel eens af wat hij of zij moet doen met zijn tijd op aarde. Moet ik een passie hebben, of een doel?” Dat zijn filosofische vragen die Plato al stelde, en Nietzsche.

Een prachtig thema, maar hoe geeft je dat vorm in een film? Het voordeel van animatie is dat alles kan. In Soul komen we terecht in het hiervoormaals. Dus het tegenovergestelde van het hiernamaals, de plaats waar na de dood onze zieltjes branden in afwachting van toegang tot de hemel. In het hiervoormaals wordt de ziel voorbereid op een verblijf op aarde, dus nog vóór de geboorte van het kind dat de ziel ontvangt. De zielen in het hiervoormaals hebben enkel een nummer, ze hebben geen lichaam, maar het zijn ook geen geesten, de zielen zijn een soort wasem, zoals in religieuze voorstellingen.

De tekst gaat verder onder de trailer 

Vonk 

Voor hun ontwikkeling krijgen de zielen levenslessen van mentoren. Die heten allemaal Jerry. Het systeem is dat elke ziel een ‘aardpas’ heeft, een badge met karaktereigenschappen die op het hart wordt gedragen. Die badge garandeert de toegang tot de aarde. Op die pas zijn de karaktertrekken al vastgelegd. Alleen de ‘vonk’ moet nog worden toegevoegd. Daar moet de mentor voor zorgen. De ‘vonk‘ is de inspiratie van de ziel op aarde. Dat kan van alles zijn, muziek, wetenschap, grote dingen, kleine dingen, alles dat het leven de moeite waard maakt. Bij ziel 22 is de vonk nog niet gevonden. Al eeuwen proberen mentoren tevergeefs bij haar de ‘vonk’ over te brengen. Wetenschapper Copernicus, Ghandi, president Lincoln, Moeder Theresa en bokser Mohammed Ali, allemaal waren ze mentor van 22, maar zonder succes. De trainingen van 22 lopen stuk omdat de aarde volgens haar oer saai is.

Joe Gardner is een afro-Amerikaanse dertiger en woont in New York. Hij wil niets liever dan jazz musicus worden, maar is muziekleraar op een middelbare school. Het geeft hem een inkomen, maar geen voldoening. Joe is opgetogen als hij uiteindelijk de kans krijgt om op te treden in de Half Note Club. Maar nog vóór zijn optreden worden zijn lichaam en ziel gescheiden door een ongeval. Omdat zijn ziel een verkeerde afslag neemt, komt-ie niet in het hiernamaals terecht, maar in het hiervoormaals. Daar aangekomen wordt de ziel van Joe per ongeluk als mentor toegevoegd aan de cynische ziel 22. Joe wil graag terug naar de aarde voor het optreden in de Half Note Club. Daarvoor wil hij de ‘aardpas’ van 22 gebruiken. Hij sluit met haar een deal: hij mag haar ‘aardpas’ gebruiken als het hem lukt aan haar de ‘vonk’ te geven. Daarvoor doet Joe zijn uiterste best, maar dat gaat niet vanzelf.


Hiervoormaals 

Soul is een computeranimatiefilm over grote levensvragen. Zo’n project kan gemakkelijk verzanden in een onbegrijpelijke brij. Maar niet in Soul. Ondanks de ernst van het thema, is het een lollige film geworden, met een heldere verhaallijn. En bovendien uitzonderlijk mooi gemaakt. Zo mooi, dat je soms vergeet dat het geen mensen van vlees en bloed zijn waar je naar kijkt, maar computeranimaties. In het hiervoormaals is de techniek op verbluffende wijze voortgeschreden, maar dat is zo transparant ingepast in het verhaal, dat het allemaal vanzelfsprekend lijkt. Al is Soul meer een film voor volwassenen, ook kinderen kunnen er veel plezier aan beleven. Want waarom zouden kinderen niet geloven dat er naast een hiernamaals en hiervoormaals kan bestaan?

Dit is wat je moet weten over deze film:

- Jamie Foxx was volgens regisseur Docter de gedroomde stem voor de musicus Joe Gardner, omdat Foxx het leven van zwarte muzikanten kent en een toneeltalent is. Hij won in 2004 een Oscar voor zijn rol als de Afro-Amerikaanse pianist Ray Charles in de film Ray.

- In de Nederlandse versie is de stem van Joe Gardner van rapper Kenneth Bron. De stem van 22 is van Krezip frontvrouw Jacqueline Govaert.

- De verschillende afdelingen die 22 en Joe in het hiervoormaals bezoeken op zoek naar de vonk (“the spark”), zijn gebaseerd op de paviljoens zoals die te zien waren op diverse van de wereldtentoonstellingen.

Regie: Pete Docter Stemmen: Jamie Foxx, Tina Fey, Graham Norton e.a.