Afbeelding
Foto: Screenshot YouTube

Franks Filmtip: ‘Film voelt als klomp ingehouden woede die zich in je maag nestelt terwijl je zit te kijken’

Door: Frank Spreuwenberg Cultuur Uitgelicht

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in één van de Bredase bioscopen draait of online te bekijken is. Dit keer The Ballad of a White Cow, te zien bij Chassé Cinema.

Ik heb een zekere voorliefde voor films van Iraanse makelij. Waarschijnlijk omdat ik de makers zo moedig vind, want niet zelden zijn de verhalen geen reclame voor het regime van de ayatollah’s en nemen de makers dus flinke risico’s. Regisseur Mohammad Rasoulof won in 2020 met zijn film There is No Evil een gouden Beer op het filmfestival in Berlijn en zit nu in een Iraanse gevangenis. Zijn collega Jafar Panahi (Taxi Teheran, 2015) mag het land niet meer uit. En nu draait dus in de bioscopen The Ballad of a White Cow, geregisseerd door twee vrouwen. Daarin wordt de doodstraf, die in Iran nog dagelijkse kost is, op de korrel genomen.

De titel verwijst naar een hoofdstuk (Soera) uit de Koran waarin God aan Moses vraagt een koe te slachten. De Soera De Koe roept op tot vergeving. Maar Mina (Maryam Moghadam) kàn niet vergeven. Haar man Bakar is ter dood veroordeeld en kort daarna geëxecuteerd. Na een jaar krijgt ze te horen dat de veroordeling op een vergissing berust en de echte dader is gevonden. De rechter die haar dat vertelt handelt het routinematig af. Het was dan wel een fout vonnis, maar omdat haar man toch is gedood, moet het wel God’s wil zijn geweest. En de staat biedt haar als financiële compensatie, 270 miljoen toman (ongeveer € 55.000,-). Zoveel is het leven van een ten onrechte geëxecuteerde man in Iran dus blijkbaar waard.

De tekst gaat verder onder de trailer

Mina noemt het bloedgeld. Haar schoonfamilie intimideert haar om dat geld hun kant op te krijgen. Mina neemt echter met geld alleen geen genoegen. Ze eist persoonlijke excuses van de rechters. Maar als werkneemster in een fabriek waar ze pakken melk die van de lopende band rollen controleert, heeft ze geen macht en geen rechten. In Iran is de positie van een alleenstaande vrouw wankel. Zelfs de huisbaas wil geen ongetrouwde vrouw in het door hem verhuurde flatje en zegt de huur op. En de schoonfamilie heeft een verzoek bij de rechtbank ingediend om de voogdij van haar doofstomme kind bij haar weg te halen. Met de moed der wanhoop wurmt Mina zich door de Iraanse religieuze bureaucratie. Maar dan komt hulp uit onverwachte hoek. Er belt een man aan die zich voorstelt als Reza (Alireza Sani Far). Mina kent hem niet. Hij vertelt haar dat hij een schuld heeft aan haar man, die hij komt aflossen. En als hij hoort dat ze haar huis uit moet, biedt hij haar een woning aan. Langzaam maar zeker leren ze elkaar beter kennen. Ook deze man heeft het niet makkelijk. Hij wordt door de staat op de huid gezeten en heeft een drugsverslaafde zoon. Maar met het verstrijken van de tijd blijkt dat deze weldoener een man is met een groot geheim. Zodra dat is onthuld ontbrandt in Mina een innerlijke strijd op leven en dood.

Maryam Moghadam, die de rol van Mina speelt, heeft samen met regisseur Behtash Sanaeeha het scenario geschreven. Dat scenario is gebaseerd op het leven van Moghadam’s moeder. De film voelt als een klomp ingehouden woede, een klomp die zich in je maag nestelt terwijl je zit te kijken. Hoe zou het scenario zijn geweest als de film niet langs de bureaus van de Iraanse censors had gehoeven? En hoe hebben Moghadam en Sanaeeha het voor elkaar gekregen dat de censuur geen stokje heeft gestoken voor het uitbrengen van deze film? Misschien is het antwoord: Iran is een land van dichters. Geheel in die poëtische traditie zegt Mina als ze klaagt over het Iraanse rechters: “Maar moet ik dan bij hun gaan klagen over henzelf?” Bij de dialogen wordt vaak antwoord gegeven op niet gestelde vragen. The Ballad of the White Cow is een indringende film over een grof thema, waarin poëzie de makers bescherming moet bieden.

Dit is wat je moet weten over deze film:

- Hoe maakt je illegaal een film? Bij de autoriteiten lever je een braaf scenario in. Nadat de vergunningen zijn afgegeven draai je de film volgens het echte scenario. Het eindresultaat wordt naar het buitenland gesmokkeld om op internationale festivals te vertonen.

- Een jaar geleden besprak ik de Iraanse film Just 6.5 (regie: Saeed Roustayi), over de drugsproblematiek in Iran. Ook toen schreef ik: “Het is een wonder dat deze film door de Iraanse censuur is gekomen.”

- In 1983 werd in de Nederlandse Grondwet bepaald dat de doodstraf niet kan worden opgelegd (art. 114). Voor daden in vredestijd werd de doodstraf voor het laatst uitgevoerd in 1860.