Afbeelding
Foto: Screenshot YouTube

Franks Filmtip: ‘Een dramatisch inzicht in de wereld waarin Lindsay van Zundert zich bevindt’

Door: Frank Spreuwenberg Cultuur Uitgelicht

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in één van de Bredase bioscopen draait of online te bekijken is. Deze week is dat I, Tonya, te zien op Pathethuis.nl 

Met de Olympische winterspelen voor de deur en sinds jaren weer eens een Nederlandse deelneemster bij het kunstschaatsen, nota bene uit West Brabant, geeft de biografische film I, Tonya een dramatisch inzicht in de wereld waarin Lindsay van Zundert zich bevindt.

Lindsay van Zundert is de nieuwe Sjoukje Dijkstra van Nederland. Op de Olympische Winterspelen in Beijing, die deze week beginnen, neemt de pas 17 jarige schaatsster uit Etten-Leur daar deel aan het onderdeel kunstrijden. Dat heeft ze verdiend door haar prestaties op de korte kür en de vrije kür bij het WK in Stockholm. Daar werd ze vorig jaar zestiende.

Hobbelige weg

Het biografische drama I, Tonya uit 2017 gaat over het leven van de Amerikaanse kunstschaatsster Tonya Harding. De film laat zien dat haar weg naar de top nogal “rocky” was. Tonya Harding kwam voor de VS uit op de Olympische winterspelen in het Franse Albertville in 1992 en in het Noorse Lillehamer in 1994 op dezelfde onderdelen waarop Lindsay van Zundert nu schittert (de korte kür en de vrije kür). In de wereld van het kunstrijden is Tonya Harding beroemd omdat zij de eerste vrouw is die een dubbele drievoudige axel-sprong uitvoerde. Maar die roem werd verdrongen door een bittere gebeurtenis, die aan haar werd gelinkt.

Amerika 1974. De vierjarige Tonya Harding (als volwassene vertolkt door Margot Robbie) wordt door haar kille en liefdeloze moeder LaVona (Allison Janney) gedwongen om te gaan kunstrijden op de schaats. Ze houdt Tonya van school zodat ze kan trainen. Als ze vijftien is krijgt ze een relatie met de achttien jarige Jeff Gillooly (Sebastian Stan), maar Jeff blijkt gewelddadig zijn. Haar partnerkeuze verwijt Tonya haar moeder die haar niet fatsoenlijk zou hebben opgevoed.

White trash

Haar schaatstalent wordt in de VS onderkend en haar loyale trainster ziet mogelijkheden. Ze wordt kampioen van de VS met een dubbele drievoudige Axel-sprong. Het publiek is lyrisch, maar in de schaatswereld is ze niet geliefd. De schaatswereld wordt bevolkt door keurige burgers, die trots zijn op hun land en op hun sport. Die zien Tonya als “White Trash”, de sociale klasse in de VS die arm, lui, zonder opleiding en ongedisciplineerd is. Op het ijs danst Tonya ook niet op klassieke muziek, zoals dat toen hoorde, maar op popsongs.

Op de Olympische winterspelen in 1992 wordt ze vierde. Ze gaat er van uit dat haar carrière daarmee voorbij is en gaat, net als haar moeder, werken als serveerster. Dan duikt haar trainster op met het nieuws dat de volgende winterspelen niet over vier jaar zullen plaatsvinden, maar al over twee jaar. Ze haalt Tonya over nog één keer alles uit de kast te halen, want haar talent is onovertroffen. Haar directe concurrent is Nancy Kerrigan. Op 6 januari 1994, één dag vóór de kwalificatie wedstrijden voor de Olympische winterspelen, slaat iemand Nancy Kerrigan met een ijzeren staaf op haar knie. Daardoor kan ze niet aan de kwalificatiewedstrijden deelnemen. Uiteindelijk nemen zowel Kerrigan als Tonya deel aan de Olympische competitie kunstschaatsen in Lillehamer. Kerrigan wint zilver. Tonya eindigt als achtste. De druk na het incident op 6 januari 1994 is haar te veel geworden. Na de spelen wordt Tonya uit de schaatsbond gezet en krijgt een levenslang verbod om aan schaatscompetities deel te nemen.

Meerdere invalshoeken

Regisseur Craig Gillespie laat in I, Tonya het publiek via drie invalshoeken de gebeurtenissen meebeleven. In biografische opnames waarbij de kijker Tonya en haar entourage volgt, met interviews die authentiek lijken, maar fictief zijn en met scenes waarin de acteurs die Tonya en haar man Jeff spelen zo nu en dan rechtstreeks tot het publiek spreken. Dat verstrekt het gevoel dat je als kijker voor een karretje wordt gespannen, dat er iets niet klopt. Fictie en non fictie lopen door elkaar en het bijzondere is: het werkt.

Het leven van Tonya Harding wordt een tikje ironisch gepresenteerd zonder dat de tragiek uit het oog wordt verloren. In de (gespeelde) interviews beschuldigt Tonya haar man Jeff dat hij haar carrière heeft geruïneerd. Dat erkent hij, het had bij dreigbrieven moeten blijven, maar het is uit de hand gelopen. Volgens Jeff wist Tonya wat er ging gebeuren, maar Tonya spreekt dat tegen. Het is duidelijk dat hun verhalen onbetrouwbaar zijn. Het is aan de kijker te beoordelen wat waar is en wat niet.

Hoe ver Lindsay van Zundert zal komen met haar kür weten we (nog) niet, maar we weten wel dat ze in een bikkelharde wereld schaatst.

Dit is wat je moet weten over deze film:

- Toen Margot Robbie, die de rol van Tonya speelt, het scenario voor het eerst las, veronderstelde ze dat het een fictief verhaal was. Ter voorbereiding van haar rol trainde Margot Robbie vier maanden onafgebroken in het kunstschaatsen. Toch moest er gebruik worden gemaakt van stand-in schaatssters. Ze werd voor haar rol genomineerd voor een Oscar.

- Allison Janney is zó irritant en liefdeloos in haar rol van moeder LaVona dat je een enorme hekel aan krijgt terwijl je kijkt. Ze won voor haar rol een Oscar voor de beste vrouwelijke bijrol.

-Het lastige van films over topsporters is dat er bijna geen acteurs te vinden zijn di het vereiste niveau in de betreffende sport halen. Voor I, Tonya kon geen stuntvrouw worden gevonden die de drievoudige Axel uitvoert. Daarom is gebruik gemaakt van dgitale animatie.

-De opnames zijn gemaakt in de sportarena Macon Coliseum in Macon, Georgia.

Regie: Craig Gillespie Met: Margot Robbie, Sebastian Stan, Allison Janney en Julianne Nicholson.