Memorial voor Maczek: Dziekujemy Wam Polacy

Het zal ergens aan het begin van deze eeuw zijn geweest dat ik met een aantal Poolse collega’s in Krakau aan de dis zat. Een paar uur ervoor hadden we, tussen enkele klantbezoeken door, een bliksembezoek aan Auschwitz gebracht.

Hét onderwerp van gesprek was haast onvermijdelijk de Tweede Wereldoorlog en het gruwelijke lot van Polen. Toen ik te berde bracht dat ik uit Breda kwam, vielen mijn Poolse tafelgenoten stil: ‘Breda… de stad van de Eerste Poolse Pantserdivisie. Breda… de stad van Maczek… de grote Maczek!’  Heroïsche verhalen over vaders, ooms en verre neven vlogen over tafel. De avond eindigde met het uitbrengen van vele toosts op de wederzijdse vriendschap en het plechtige voornemen om snel naar Breda te komen om het graf van de Generaal en Zijn mannen te eren.

Enkele weken terug zat ik weer met Poolse collega’s, generatie hipster, aan tafel in Warschau. In een trendy resto ging het ook dit keer over… dé oorlog en Maczek, aanvoerder van de Vrije Polen. Haast iconisch is de man in het collectieve geheugen van dit volk gebrand, in één adem genoemd met Copernicus, Chopin en Johannes Paulus II: Stanislaw Maczek.

Dit najaar is het 75 jaar geleden dat de Vrije Polen ‘ons’ bevrijdden. Nog altijd krijg ik ieder jaar de herinneringen van mijn moeder, toen kind, over me uitgestort. Sinds 29 oktober ’44 is Breda een Poolse stad en zal dat altijd blijven. Vele plekken in de stad, tot aan het NAC-stadion toe, herinneren ons aan de Poolse helden én aan een tijd waarin vrede niet zo vanzelfsprekend was.

Het is dan ook niet meer dan normaal dat er (eindelijk) aan de Ettensebaan, bij de Poolse erebegraafplaats, een memorial verschijnt dat recht doet aan de heldendaden van onze Poolse bevrijders. Een informatie-, educatie- en documentatiecentrum in de beste zin van het woord. Opdat wij, en generaties na ons, niet vergeten. Zeker in deze tijd van sluimerende onvrede en selectief kijken niet geheel onbelangrijk (…)

Ronduit gênant vind ik dat er nog niet voldoende geld is ingezameld. Een halfjaar voor de voorgenomen opening zit er nog een gaatje van bijna een halve ton in de begroting. Diverse overheden zijn ruimhartig over de brug gekomen. Even de kritiek voor zijn: ja, ook u als belastingbetaler heeft dus ongemerkt al uw steentje bijgedragen, waarvoor hulde.
Zelfs de armlastige gemeente Emmen, in april ’45 ook bevrijd door de Eerste Poolse Pantserdivisie, heeft duizend euro overgemaakt.

Donaties van bedrijven en particulieren blijven helaas achter. Schrijnend en pijnlijk wel.

Is ons collectieve geheugen zo kort? Of vinden we de vrijheid tegenwoordig zo vanzelfsprekend dat we er geen cent meer voor over hebben?

Dziekujemy Wam Polacy. Dank aan de Polen. Een plakkaat met die tekst prijkte eind oktober ’44 op veel Bredase ramen. Die altijddurende dankbaarheid mogen we driekwart eeuw later met een extra duit uit het zakje best nog eens tonen. Dziekujemy Wam Polacy.

Erik Martens
Reputatieadviseur