Expositie ‘stiekeme foto’s’ Bredase fotograaf in Nationaal Museum Albanië

BREDA - Exact dertig jaar geleden reisde de Bredase fotojournalist Piet den Blanken naar Albanië, achter het IJzeren Gordijn. Op zoek naar het verhaal van een gesloten land. De 'stiekeme' foto’s die hij destijds het land uit liet smokkelen, vormen nu de basis voor een bijzondere tentoonstelling.

Den Blanken vertelt het verhaal alsof hij gisteren is teruggekomen van achter het IJzeren Gordijn. Hij ging naar Albanië uit nieuwsgierigheid en omdat hij vond dat het verhaal van het land verteld moest worden. De foto’s, waaronder veel straatbeelden die de tijdsgeest weergeven, sleet hij aan dagbladen in Nederland.

Fotografieverbod
Dat de foto’s destijds te zien waren én nu  nog te zien zijn is een klein wonder. “Je mocht in Albanië eigenlijk niet fotograferen. Albanezen mochten ook geen contact hebben met buitenlanders. Ik was met een groepsreis in het land en stond elke ochtend om vijf uur op om buiten de rondleiding van de gids om foto’s te maken.”

Dat ging redelijk. “Ik ben een paar keer opgebracht door de politie, maar omdat ik hen niet verstond en andersom, brachten ze me terug naar het hotel en leverden ze me af bij de gids. Twee dagen voor ons vertrek kwamen er twee agenten van de Veiligheidsdienst naar het hotel om mijn fotorolletjes. Dat ging best vriendelijk, maar ik vertrouwde ze niet. Zij zouden de foto’s ontwikkelen en dan zou ik ze terugkrijgen. Dus gaf ik ze tien lege filmpjes mee, in de verwachting dat ik het land al wel uit zou zijn als ze die hadden ontwikkeld.”

Het tegendeel bleek waar. “De volgende dag waren ze er weer. Dat er niks op stond. Ik zei, dan hebben jullie vast iets verkeerd gedaan", lacht de fotograaf. "Dat was niet erg geloofwaardig, want het rolletje dat ik meegaf uit mijn camera was wel gelukt.”

Smokkelen
“In de tussentijd had ik aan een andere man in het gezelschap gevraagd of hij de fotorolletjes in zijn bagage wilde doen. Dat deed hij. Dat was nog wel even spannend, want bij de grens kwamen er twee agenten in de bus die met een strenge blik om de foto’s vroegen. Johan, de man met de rolletjes, bleef echter stoïcijns kijken. Toen ik de rolletjes later in het bijzijn van zijn vrouw terug kreeg, kreeg zij bijna een beroerte.”  

Dat was toen. De foto’s kwamen twee jaar geleden terecht bij galerie Noorderlicht in Groningen. Die maakte een tentoonstelling met werk van tien fotografen die achter het IJzeren Gordijn hadden gewerkt. Van elke fotograaf hingen er tien foto’s. “De tentoonstelling is daarna ook naar Gdansk gegaan en nu dus naar Albanië.”

Daar bleek er groot enthousiasme bij het museum. “Ze vroegen of ik nog wat extra werk digitaal kon sturen. Dus heb ik nog vijftig tot zestig foto’s gestuurd met de opmerking, zoek er zelf nog maar wat uit. Nu blijkt dat ze ze allemaal hebben afgedrukt.”

Dus hangen de foto’s van Den Blanken op een verdieping in het Nationaal Historisch Museum van Albanië in Tirana, en de foto’s van de negen anderen op een volgende verdieping.

“Ik vind het bijzonder dat ze zo enthousiast zijn. Ik ben geen kunstenaar, maar documentair journalist. Het is mooi dat mijn beelden op deze manier onderdeel zijn van de visuele geschiedschrijving van het land. Dat bevestigt mijn werkwijze”, besluit Den Blanken.