De binnenkant van de koepelgevangenis
De binnenkant van de koepelgevangenis Michael Janiec

De Koepel: bekende bajes ontpopt zich tot creatieve slagader

Cultuur

BREDA - Er is de laatste jaren veel te doen geweest rondom De Boschpoort, beter bekend als de Koepel. Figuurlijk, maar ook letterlijk. Tot vorig jaar fungeerde dit grote terrein nog als een asielzoekerscentrum voor ruim 400 vluchtelingen. Tegenwoordig vind je er diverse innovatieve bedrijven.

De Koepelgevangenis in Breda. Sinds de bouw in 1886 het bolwerk van West-Brabantse justitie. Tot vorig jaar was dit nog een geïmproviseerd onderkomen voor veelal Syrische vluchtelingen. Momenteel is de aanvulling vooral op de toekomst van de stad gericht.

Futuredome luidt de nieuwe (tijdelijke) naam. Ook al is de toekomst van De Koepel nog onzeker, veel Bredase ondernemers werken hier met innovatieve concepten aan het Breda van morgen.

Een niet al te verwelkomende uitstraling op het eerste gezicht
Een niet al te verwelkomende uitstraling op het eerste gezicht

Door de voornamelijke bekendheid van het terrein als de Koepel, mis je als ‘buitenstaander’ gemakkelijk de werkelijke grootte van het omliggende complex. Vanaf boven gezien is dit echter een van de grootste percelen in de Bredase binnenstad. Een rondleiding duurt al gauw een uur en dan heb je nog lang niet alles gezien. Zo’n zee aan ruimte onbenut laten is dan ook eigenlijk doodzonde, des te meer als je uitgaat van de centrale ligging in Breda.

De cellen in de Koepel staan tegenwoordig leeg, maar kunnen bij evenementen ingezet worden als kraampjes

Vooralsnog, bijna alles aan dit bouwwerk schreeuwt het woord: gevangenis. En esthetisch is daar amper iets aan veranderd. Dat is niet een plek waar je als ondernemer als eerste aan denkt terwijl je een locatie zoekt. Nou ja... voor een escape room is dit een toplocatie natuurlijk. Die isoleercellen komen dan namelijk uitstekend van pas. Maar toch, in hoeverre leent het kille en klinische uiterlijk zich voor de huisvesting van bijdetijdse ondernemingen?

“Ik had een ruimte nodig, ging googelen en kwam hier terecht. Daar heb ik even over na moeten denken in eerste instantie. Er zijn een aantal cliënten die ik hier bewust niet uitnodig, maar waar ik thuis kom. Voor de meeste mensen is het vooralsnog geen probleem”, zegt Julia Engelbrecht, namens Vaktherapie Breda. Ze laat intussen aan ons haar huidige kantoor zien. Of ze achteraf veel van die oude negatieve energie merkt? “Achteraf valt het wel mee. Je voelt daar natuurlijk wel iets van als je door het gebouw loopt, maar zodra ik m’n ruimte betrek dan merk ik er niks van.”

Het kantoor van Julia 

VPS was vorig jaar de partij met het beste tijdelijke bestemmingsplan voor de koepelgevangenis van Breda. Sinds eind 2016 beheren zij het terrein. In eerste instantie voor een periode van twee jaar, tot december 2018. Daarna zou het complex in de verkoop gaan.

De verschillende ruimtes waren al snel gevuld. “We hebben ontzettend veel aanmeldingen gehad, al in de eerste weken meer dan honderd. Het is leuk om te merken dat zo’n oud terrein met een duistere geschiedenis voor veel ondernemers juist inspirerend is,” vertellen de woordvoerders van VPS.

“Toen we het in beheer kregen was het maar afwachten of mensen er willen werken. We zitten nu ongeveer op 75 overeenkomsten, maar er zijn ook collectieven van bijvoorbeeld tien man die in een ruimte samenwerken, dus ik denk dat wij nu ongeveer op 150 ondernemers zitten."

De voormalige rechtzaal dient nu als huurbare vergaderruimte

Eerdere ambities van feestorganisatoren om in de Koepel dance feesten te realiseren blijken vooralsnog van tafel. “Wij zijn niet met zo’n organisatie in gesprek geweest. Wel werken wij samen met Futuredome Events, dat zijn twee ondernemers uit de evenementenbranche. Dan moet je niet aan dance denken; eerder seminars en personeelsbijeenkomsten.”

De locatie leent zich ook niet echt voor dance evenementen. Het is volgens VPS een monumentaal pand en daar moet zorgvuldig mee worden omgegaan. “Dat is met een dance event moeilijk beheersbaar. Evenals dat het terrein midden in een woonwijk ligt en dat is lastig met geluidsoverlast. Ook is de akoestiek ervan zachts gezegd heel bijzonder.”

Op enkele broodnodige aanpassingen na, blijft het terrein onveranderd. “Het is natuurlijk niet een terrein wat erop gemaakt is om mensen in en uit te laten gaan, dus het was voor ons best wel een uitdaging om het toegankelijk te maken. De remisesluis, normaliter hoofdingang van het pand, zat voorheen altijd dicht en die staat nu overdag altijd open. De rechtbank kant aan de Kloosterlaan, kent ook een ingang en die wordt tegenwoordig volop gebruikt. Verder is er op het hele terrein glasvezel internet aangelegd.”

De VR Room trok recentelijk ook naar De Koepel in Breda en opende daarmee de derde vestiging in Nederland. “Je moet natuurlijk creatief omgaan met het feit dat het een gevangenis is en dat je op het hartje van het terrein zit. Mensen kunnen niet erg gemakkelijk het terrein op, dus je moet zorgen dat de communicatie richting hun goed is.”

De alternatieve ingang aan de kant van de rechtbank blijkt nu erg praktisch

De diversiteit aan ruimtes geeft verschillende mogelijkheden qua invulling. Ondernemers die een ruimte eenmalig of langer willen huren, kunnen samen met VPS op de locatie bekijken welke ruimte het beste past. Het gebouw beheren in het opzicht van surveillance blijkt niet zo heel moeilijk met alle gevangenis faciliteiten. Gedurende de nacht zijn er wel bewakers aanwezig. “Zo’n gebouw beheren is natuurlijk anders dan normaal, maar wij hebben er in elk geval voor gezorgd dat op alle strategische punten huurders zitten en er ook leven is.”

Het is nog niet helemaal duidelijk wie het terrein moet kopen, maar VPS hoopt dat het project langer voortgezet kan worden. “Als het rijksvastgoedbedrijf het niet direct verkoopt,  dan kunnen we misschien deze tijdelijke invulling langer handhaven."