Franks Filmtip: On the basis of sex

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Deze week: On the basis of sex. ‘Deze biopic laat zien dat wilskracht deuren opent.’

Ruth Bader Ginsberg is rechter in het Amerikaanse hooggerechtshof (het supreme court) en tegenwoordig een icoon, ook buiten de VS. Ze is ruim tachtig en wordt vergeleken met de rapper B.I.G. waaraan ze de cultnaam ‘the notorious RGB’ heeft overgehouden. Ze is bekend geworden door haar inzet voor vrouwenrechten en berucht om haar hardnekkigheid. Onlangs was er een documentaire over haar in de bioscoop (RGB) en nu is er de speelfilm die het begin van haar loopbaan verhaalt.

Toen Ginsberg rechten ging studeren aan de beroemde Harvard Law School organiseerde de decaan een diner speciaal voor de vrouwelijke studenten. Dat waren er negen, tussen honderd mannen. Aan het einde van het diner stelde de decaan aan iedere studente de vraag: “Leg mij uit waarom het gerechtvaardigd is dat u een plaats inneemt van een man.” De vrouwen moesten staande antwoorden. Dat was in 1956.

Als wetten in strijd zijn met de grondwet kan het Amerikaanse hooggerechtshof die wetten ongedaan maken, zoals bij Rosa Parks, het zwarte schoolmeisje dat in een bus op de plaats voor een blanke ging zitten en daarvoor een boete kreeg. Ze werd vrijgesproken omdat de wet in strijd was met het gelijkheidsbeginsel dat in de grondwet is verankerd. Ginsberg wil aantonen dat er wetten zijn die discrimineren, niet alleen op basis van ras, maar ook op basis van geslacht. En zij ziet de wereld snel veranderen, het is de tijd van de minirok en vrouwenprotesten. Haar tienerdochter spijbelt van school om bij zo’n protest te kunnen zijn.

Felicity Jones speelt Ginsberg in haar jonge jaren. Ginsburg wil advocaat worden. Tijdens haar studie is ze de beste van haar jaar, maar nadat ze is afgestudeerd blijven de deuren van de advocatenkantoren waar ze aanklopt voor haar gesloten. Daarom wordt ze docent aan een rechtenfaculteit. Aan haar studenten legt ze uit dat de wet vrouwen verbiedt een creditcard te bezitten of in een mijn te werken omdat vrouwen te emotioneel zijn. Ze mogen ook niet overwerken. Als vrouwen meer verdienen dan mannen ontwricht dat de samenleving. “Er zijn 178 wetten die onderscheid maken op basis van sekse.” Deze wetten lijken neutraal, maar Ginsberg ziet dat anders. “Vrouwen leven in een gevangenis en deze wetten zijn de spijlen.”

On the basis of sex ontroert om de moed van deze vrouw

Uiteindelijk blijkt er een deur op een kier te staan en vindt ze een baan als advocaat. Hoe discriminatie ‘on the basis of sex’ aan te pakken? Door aan te tonen dat ook mannen worden gediscrimineerd door de wet. Dat spreekt meer aan, een slimme zet.

Ze begint een proces voor een man die geen belastingaftrek krijgt van de verzorgingskosten voor zijn zieke moeder. Die aftrek komt alleen vrouwen toe. De zaak dreigt fataal af te lopen. De rechter wijst Ginsberg er op dat het woord ‘vrouw’ niet éénmaal in de grondwet voorkomt. “Het woord vrijheid ook niet”, antwoordt ze resoluut. Haar uitgangspunt moet dan nog komen: “De rechtspraak mag nooit beïnvloed worden door het weer van de dag, maar zal onvermijdelijk worden beïnvloed door het klimaat van een tijd.”

Deze biopic laat zien dat wilskracht deuren opent. Hij ontroert om de moed van deze vrouw, klein van stuk, die niet alleen voor vrouwen, maar ook voor mannen van grote betekenis is geweest, en –wie weet – nog zal zijn.

On the basis of sex
Regie: Mimi Leder
Met Felicity Jones, Armie Hammer en Justin Theroux

In Kinepolis