Afbeelding
Foto: Screenshot Sunset

Franks Filmtip: Sunset

Cultuur

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Deze week: Sunset. 'De film laat zien dat we een catastrofe niet zien aankomen, dat we de signalen negeren, het waarom der dingen niet begrijpen omdat we de historische context niet kennen.'

Lásló Nemes (42) staat te boek als wonderkind. Nemes is een Hongaarse regisseur die in 2015 grote indruk maakte met zijn debuut Son of Saul. Daarin heeft hij op nooit eerder vertoonde wijze de Holocaust in beeld gebracht door een Auschwitz gevangene, die lijken moet ruimen, van achteren te volgen waarbij de camera slechts af en toe over de schouder meekijkt. Wat er werkelijk gebeurt blijft vaag, er is vooral suggestie, en dat raakt. Son of Saul werd overladen met prijzen, waaronder een Oscar. 

Ook Sunset, zijn tweede film, is geen film over een luchtig onderwerp, maar net zo relevant. Na de film première in Venetië zei Nemes (tegen Dana Linssen) dat er iets duisters en onbegrijpelijks is aan de redenen waarom mensen een beschaving teniet willen doen. Dáár gaat deze film dan ook over.
 

Trailer Sunset 

Het is 1913. De Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie is een van de machtigste landen ter wereld. Beeldschoon, maar staat op instorten. Ondanks de vooruitgang in welvaart, wetenschap en kunst, ondanks de belle epoque, klonteren boze mensen samen en vormen massa's die onbeheersbaar en onbegrepen hun ondergang tegemoet snellen. De eerste wereldoorlog is in aantocht, al weet in 1913 niemand dat nog, maar voelbaar is het wel. Deze film laat voelen hoe dat is.

De hoofdpersoon, Irisz Leiter, is een joodse hoedenmaakster, die na lange tijd in Boedapest terugkeert. Ze gaat werken in het warenhuis van haar ouders, die inmiddels onder mysterieuze omstandigheden zijn overleden. Ze wil meer weten over het verleden van haar familie, ze gaat op onderzoek uit en stelt vragen. Ze ontdekt dat er een broer van haar leeft, maar niemand wil over hem praten.

We willen allemaal begrijpen wat er om ons heen gebeurt, want met meer begrip ontstaat meer grip. Maar we zien de ontbrekende stukken niet. De film laat zien dat we een catastrofe niet zien aankomen, dat we de signalen negeren en het waarom der dingen niet begrijpen, omdat we de historische context niet kennen. De film biedt geen antwoorden of oplossingen. 
Dat de film een ongemakkelijk gevoel geeft is even knap als frustrerendNa het zien van de film blijft vooral de chaos hangen en het ongemakkelijke gevoel te zijn weggezakt in een giftig moeras van gebeurtenissen waarop je geen grip hebt gekregen. Nemes laat zorgvuldig buiten beeld wat er allemaal gebeurt. We zien Irisz dialogen voeren met veel betekenende zinnen als "Jij hebt iets losgemaakt" of "Jij hoort hier niet te zijn", waarna ze melancholiek of vastbesloten in de camera kijkt. Waar de scène over gaat blijft buiten bereik van de toeschouwer. Dat gevoel van chaos wordt nog versterkt door de cameravoering. Bij Son of Saul werd de hoofdpersoon uitsluitend van achteren gevolgd. Ook bij Sunset wordt er gebruik gemaakt van dezelfde dwingende cameravoering, al wordt Irisz Leiter soms frontaal in beeld gebracht met lange shots.

Dat de film een ongemakkelijk gevoel geeft is even knap als frustrerend. Nemes wil duidelijk maken dat er veel om ons heen gebeurt – ook nu – maar dat we niet weten wat de betekenis is van wat mensen doen en zeggen, en wat uiteindelijk de gevolgen zijn. De film eindigt in de loopgraven van de eerste wereldoorlog, die niemand toen zag aankomen. Een verwijzing naar onze tijd van verwarring. Na twee wereldoorlogen lijkt duidelijk waarom de EU bestaat, en toch dreigt Europa uiteen te vallen.

Sunset
Regie: Lásló Nemes
Met Juli Jakab en Vlad Ivanov

In Chassé Cinema