Franks filmtip: Le Jeune Ahmed

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Deze week: Le Jeune Ahmed, te zien in Chassé Cinema.

Het is niet zo verwonderlijk dat de gebroeders Dardenne toen zij plannen maakten voor hun volgende film bleven steken bij het thema radicalisering van jonge moslims. De aanslagen in Parijs en Brussel liggen nog vers in het geheugen. In een interview (NRC) zeiden ze daarover: “Als wij beweren dat onze cinema een blik op de wereld is, hoe kunnen wij dan wegkijken als jonge Fransen en Belgen bij ons om de hoek kiezen voor zelfmoordterrorisme?” Uit de aftiteling blijkt dat ze grondig te werk zijn gegaan bij het onderzoeken van die werkelijkheid.

Een actueel thema

Het verhaal speelt zich af in Wallonië. Het vertrekpunt is niet hoe een jongere tot religieus fanatisme komt. De film gaat over de vraag of iemand, eenmaal geradicaliseerd, in staat is weer tot een normale verhouding te komen tot de samenleving. Met in het achterhoofd de uit Nederland afkomstige jihadisten die in Syrische kampen zitten en vragen om te mogen terugkeren, is dat ook in Nederland een actueel thema.

Het verhaal

Kan Ahmed weer gaan houden van de mensen die hem liefhebben? Ahmed is 13 jaar en bezoekt de moskee waar een imam, tevens uitbater van een kruidenierszaakje, radicale ideeën verspreidt over wie rein zijn en wie niet. Zijn neef is omgekomen als jihadist, volgens de imam een voorbeeld voor de ware moslim. De bijles juf Inèz is, hoewel moslim, niet rein omdat ze contact heeft met een jood. Ahmed maakt ruzie met zijn moeder – er is geen vader in het gezin - want zij drinkt wel eens een wijntje en dat mag niet van het geloof. Zijn zus noemt hij een slet. Ahmed geeft zijn bijles juf geen hand meer en zijn moeder weigert hij te omhelzen. Hij moet bidden op vaste tijdstippen, zijn beste vriend is zijn bidkleedje dat hij, samen met de koran, zorgvuldig opgeborgen in een plastic toilettasje, overal met zich mee sleept. Religieus fanatisme is volgens de gebroeders Dardenne een bezetenheid. “Ook voor ons is het een raadsel wat er in Ahmeds hoofd omgaat.”

Onreine mensen

Onreine mensen moeten worden gedood, dat is wat Ahmed van de Imam heeft begrepen. Nadat hij de bijles juf met een mes heeft aangevallen komt een proces van de-radicalisering en van justitiële detentie op gang. Hij wordt met zorg omringd, zijn moeder bezoekt hem, er komt een psychloog aan te pas, onder begeleiding werkt hij wekelijks op woensdag mee op een boerderij, hij krijgt de kans Franse les te geven aan anderstalige lotgenoten, en zijn bijles juf wil hem graag spreken om zijn daad beter te kunnen begrijpen.

Geen gemakkelijke antwoorden

Naar mate de tijd verstrijkt wordt de film beklemmender. Waarom blijft Ahmed zich afsluiten, ondanks alle liefde en zorg? Natuurlijk, hij is een puber op zoek naar zijn identiteit, hij is in de fase van zijn leven dat juist door je af te zetten tegen anderen je jezelf kunt vinden, maar dat is niet de verklaring voor het feit dat Ahmed zich genadeloos afsluit voor de liefde van anderen. Speelt de afwezige vader hierbij een rol, en zo ja welke dan? Zelfs een meisje op de boerderij, Louise, kan zijn hart niet openen, al laat Ahmed wel toe dat zij hem kriebelt met een grasspriet. Een ontroerend moment. Een gemakkelijk antwoord op de vraag waarom hij zich afsluit komt er niet, omdat eenvoudige oplossingen bij religieus fanatisme ook niet bestaan. Toch blijft de film boeien tot de laatste minuut. Met een verrassende ontknoping. 

Vormgeving

Het verhaal wordt verteld met de blik van Ahmed, wat hij ziet, ziet de toeschouwer. De camera sjokt en sjouwt met hem mee, zit Ahmed als het ware op de huid. Ahmed draagt een brilletje, als hij rent, hij rent veel in de film, zwiept zijn lichaam alle kanten op, en hij heeft de molligheid die bij kinderen past. Zijn gezicht verraadt geen enkele emotie, niets. De blik is naar beneden gericht, de lippen zijn slap. Meestal zijn de ruimtes waarin hij zich bevindt klein. De dieren, die hij niet wilt aanraken omdat ze onrein zijn, zijn opgesloten in kooien of achter hekken. Zo geven de gebroeders Dardennes vorm aan een gedachtewereld van een puber waarin de dood een grotere rol speelt dan het leven. De film werd op het film festival van Cannes bekroond met een gouden palm voor de beste regie. 

Regie: Jean-Pierre en Luc Dardenne

met Idir Ben Addi, Myriem Akheddiou, Victoria Bluck en Olivier Bonnaud