Franks Filmtip: Apollo 11

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Deze week: Apollo 11. Te zien in Chassé Cinema en Kinepolis.

Zaterdag 20 juli is het vijftig jaar geleden dat Neil Armstrong als eerste mens op de maan stapte. 1969 was een jaar waarin, achteraf, een hoop gebeurde. Niet alleen de missie van Apollo 11 was een wonder van technisch vernuft, de wereld maakte ook kennis met Dolle Mina (actie om vrouwenemancipatie), de minirok en het wettelijk minimum loon. En het popfestival Woodstock, natuurlijk.

Originele opnames

Rond die legendarische missie naar de maan zijn eerder meerdere films in de bioscoop verschenen. Nog geen jaar geleden ging First Man in première, een geromantiseerde kijk op het leven van de eerste man op de maan, Neil Armstrong, en zijn ervaringen onderweg naar dat hemellichaam. Met daarin de vraag van zijn vrouw om zelf aan hun kinderen te vertellen dat er een kans was dat hij niet zou terugkeren. Want het was nooit eerder gedaan. Maar Apollo 11 is geen speelfilm, de beelden zijn samengesteld uit de originele filmopnames die van de missie zijn gemaakt.

De beelden zijn samengesteld uit de originele filmopnames die van de missie zijn gemaakt

Veel ongebruikt filmmateriaal

In de aanloop naar de vijftigste verjaardag is regisseur Todd Douglas Miller gedoken in tientallen uren filmmateriaal. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA hechtte er aan dat de missie goed in beeld werd gebracht en liet in 1969 dan ook overal camera's toe, zodat alle details van de missie gedocumenteerd zou worden. Veel van dat materiaal is nooit eerder gebruikt. De astronauten werden vanuit het vluchtleidingscentrum in Houston zelfs nog op de maan geïnstrueerd in welke positie camera's moest worden geplaatst. Als Armstrong uit de maanlander stapt krijgt hij het compliment dat het contrast zo goed is.

De documentaire werkt chronologisch de missie af. We zien de enorme Saturnus raket, hoger dan de toren van de Grote Kerk in Breda, die op enorme rupsbanden van de fabriek naar het lanceerplatform wordt gerold, de astronauten die in hun witte pakken worden gehesen, de lancering en de acht dagen durende vlucht, vier dagen heen, vier dagen terug. Met als hoogtepunt het verblijf op de maan van minder dan een etmaal.

Zitten alle bouten en moeren wel goed?

Wat de documentaire zo goed maakt is dat het geluid echt is, er wordt niet gewerkt met commentaarstemmen die achteraf uitleggen wat er te zien is. De beelden spreken voor zich, zijn in kleur en haarscherp, niet het korrelige zwart wit van toen. Als de raket zich na het aftellen van het platform verheft klinkt het als een gigantische geiser die tot ontbranding komt. We zien zalen met honderden beeldschermen en mannen die de lancering op Kennedy spacecenter begeleiden en de verdere vlucht leiden vanuit Houston. Honderden mannen op stoelen voor beeldschermen controleren of de afzonderlijke onderdelen functioneren. De rijen zijn dubbel bezet zodat er steeds een stand in beschikbaar is. Droogjes wordt er gemeld dat er kleppen lekken, terwijl de astronauten Armstrong, Aldrin (tweede man op de maan) en Collins (die achterblijft in de capsule die rond de maan blijft draaien) in hun ruimtepakken naar de raket lopen.

We zien technici die hoog boven de grond aan bouten en moeren draaien om de kleppen te repareren. Even onderkoeld wordt de hartslag van de astronauten gemeld aan Houston. Bij de start heeft Aldrin een hartslag van (maar) 88 slagen per minuut, terwijl die bij de anderen opliep. Een koele spacecowboy. Het hoogtepunt van de documentaire is tegelijk het technische dieptepunt van de missie. Als Armstrong en Aldrin in de maanlander boven de vooraf geplande landingsplaatsen zweven, beoordelen zij die als ongeschikt. Te rotsachtig, niet vlak. Verder vliegen is onverantwoord, want er is niet meer brandstof aan boord dan nodig. Terwijl Houston zenuwachtig wordt legt Collins uit waarom ze verder gaan zoeken. Vanuit de aarde wordt opgesomd hoe de brandstof voorraad daalt. Als ze op de maan staan hebben ze nog acht seconden over. Daarna volgen de beroemde woorden 'That's one step for man, one gigant leap for mankind'. Nadat ze van het maanoppervlak zijn opgestegen moet de maanlander weer koppelen aan de capsule waarin Collins is achtergebleven. Dat levert onverwacht spectaculaire beelden op omdat Collins de maanlander vanuit zijn positie heeft gefilmd. Onder hem vliegt een bierblikje dat moet koppelen. Alsof een Boeing 747 een stepje moet oppikken.

Nog nooit zo dicht er bij geweest

Het is een ingewikkelde trip, er is een draagraket, er is een maanlander en er is een capsule die om de maan blijft draaien. Sommige onderdelen moeten onderweg nog draaien om ze in de juiste positie te krijgen. En tenslotte blijft alleen maar het topje over, een blikje dat met het hitteschild naar de dampkring gericht terugkeert naar de aarde. Dat komt allemaal in beeld, ondersteunt door het originele radioverkeer. Je kijkt en luistert er naar met het zweet in je handen. Het is een wonder dat het goed is afgelopen. En je was er nog nooit zo dichtbij.

Documentaire

regie: Todd Douglas Miller