David Attenborough.
David Attenborough. Foto: Screenshot trailer YouTube

Franks Filmtip: ‘Het laat de dramatische achteruitgang van de natuur zien, spectaculair en daardoor indringend’

Door: Frank Spreuwenberg Cultuur Uitgelicht

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Nu de bioscopen gesloten zijn, kiest Frank voor een film die te streamen is. Deze week is dat David Attenborough: A Life on Our Planet, te zien op Netflix.

“My name is David Attenborough and I’m 93”. De maker van documentaires als Blue Planet, Frozen Planet en Planet Earth staat in een spookstad bij Tsjernobyl (Ukraine), waar in april 1986 een nucleaire centrale ontplofte. Die spookstad werd hals over kop verlaten omdat ze onbewoonbaar was geworden. Gebroken ruiten, afgebladderde muren, boeken die nutteloos bij elkaar staan in boekenkasten, de vloer bezaaid met papier en blad. Dan zoomt de camera uit en blijkt dat de stad al is overgenomen door dieren en planten. “De natuur is achteruit aan het gaan”, zegt hij met zijn karakteristieke stem en neemt een pauze. Zijn beroemde pauzes die precies lang genoeg zijn. De natuur is in crisis. Het bewijs is om ons heen. Het gebeurde tijdens mijn leven. Ik zag het voor mijn ogen gebeuren.

Niet bang
Attenborough noemt deze film een getuigenis van zijn leven. We zien hoe hij als jonge verslaggever in de jaren vijftig begon met het maken van reportages over de natuur voor de Engelse publieke omroep BBC. Die brachten hem op alle continenten inclusief Antarctica en de Noord Pool. Beroemd zijn de beelden uit de serie “Life on Earth” (1979), waarop voor het eerst bedreigde berggorilla’s in Rwanda waren te zien. Ook de gorilla’s in het regenwoud van Borneo komen langs. Ze gaan boven op hem zitten, maar Attenborough lijkt niet bang. Poolgletsjers die in stukken breken zijn spectaculaire plaatjes, maar tegelijk symptomen van de opwarming van de aarde. Gruwelijk zijn de beelden van de walrussen die op de rotsen te pletter vallen als ze van de klif af duikelen. Omdat het ijs verdwenen is, zitten ze op de klif gevangen. Maar ze moeten naar de zee, want daar zwemt hun voedsel. Bij dat alles laat Attenborough een teller meelopen die toont hoeveel wildernis er nog over is. In 1937 66 % van het aardoppervlak, nu nog 35%.

Tekst gaat verder na trailer. 

Biodiversiteit
Met een verwijzing naar het Apollo programma en een shot van de planeet aarde vanaf de maan laat Attenborough ons voelen hoe zeer we afhankelijk zijn van elkaar. Want de aarde is maar een klein bolletje dat met de groeiende bevolking snel worden opgebruikt. Volgens Attenborough heeft de pandemie meer mensen ervan bewust gemaakt hoe belangrijk de natuur is voor ons fysieke welzijn. Herstel van de biodiversiteit is nodig om te overleven. Biodiversiteit zorgt voor voedsel, kleding (katoen), bouwmateriaal (hout) enz. Daarvoor moet verwildering een kans krijgen. Als we nù in actie komen, kan het nog goed komen. Hij noemt Costa Rica als teken van hoop. Daar is 50% meer oerwoud gekomen door herbebossing. Met het doel toeristen te trekken. Economie en natuur hoeven niet elkaars vijand te zijn, wil hij maar zeggen. In de Stille Oceaan is het een eilandengroep gelukt in korte tijd de visstand aanmerkelijk te verbeteren met maatregelen die de visvangst beperken. En hij noemt, verrassend genoeg, Nederland, waar de voedselproductie zo efficiënt is dat de wereld er van kan leren. Want ontbossing van het Amazone gebied in Zuid Amerika - de longen van de wereld – vindt plaats om landbouwgrond te creëren. Dat kan alleen worden gestopt als er voldoende voedsel voorhanden is. Met fenomenale beelden legt David Attenborough de verbanden bloot.

Je zou deze documentaire ook een speelfilm kunnen noemen waarin David Attenborough als hoofdpersoon met passie voor de natuur de rol van filmmaker speelt. Maar hij heeft een hoger doel. Hij laat ons de dramatische achteruitgang van de natuur tijdens zijn leven zien, spectaculair en daardoor indringend. Zonder prekerige verhalen en met een hoopvolle visie op de mogelijkheden van de mens om bij te dragen aan het herstel van de wildernis. Daarvoor is meer nodig dan intelligentie. Daarvoor is wijsheid nodig. In de woorden van David Attenborough: De natuur redden, is jezelf redden.

- David Attenborough studeerde aan de universiteit van Cambridge (GB) dierkunde en geologie.
- Gelijktijdig met de film is een boek van zijn hand verschenen met dezelfde titel: A life on our Planet.
- Bij een peiling van Virgin Media dit jaar werd de stem van David Attenborough gekozen als de meest geliefde commentaarstem.
- In september 2020 startte David Attenborough een account op Instagram. In 4 uur en 44 minuten had hij één miljoen volgers. Volgens Guinees Book of Records een record.
- David Attenborough is een van de grondleggers van het Word Wildlife Fund (WWF).
- A life on Our Planet is gemaakt als bioscoopfilm, maar wordt nu door de pandemie via Netflix verspreid.


Foto: Screenshot trailer YouTube