Afbeelding
Foto: Screenshot YouTube

Franks Filmtip: ‘De kern van de film is de confrontatie met morele dilemma’s’

Door: Frank Spreuwenberg Cultuur Uitgelicht

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in een van de Bredase bioscopen draait. Nu de bioscopen gesloten zijn, kiest Frank voor een film die te streamen is. Deze week is dat ‘Casablanca’. Te zien bij Pathé-thuis.nl.

De film Casablanca (1942) verdient hier een historische context. Frankrijk was in 1942 verdeeld in een door het Duitse leger bezet gebied en een onbezet deel. Het deel dat onbezet bleef werd aangeduid als Vichy-Frankrijk. Vichy-Frankrijk bleef onbezet omdat de regering daarvan met de nazi’s samenwerkte. Marokko was grotendeels een kolonie van Franrijk die werd bestuurd door de regering van Vichy-Frankrijk. Vluchtelingen uit heel Europa kwamen samen in de Frans-Marokkaanse havenstad Casablanca. Van daar ging het per schip of vliegtuig verder naar het onbezette Lissabon. En vanaf Lissabon kon men naar de vrije wereld, naar Amerika of Groot Brittannië.

Doorgangspapieren

In de film draait het om het visum dat daarvoor nodig is. Visa zijn in Casablanca moeilijk te krijgen want doorgangspapieren zijn duur en de autoriteiten zijn corrupt. Bovendien wemelt het in Casablanca van de Duitse militairen die er op toezien dat de Franse autoriteiten zich aan de Duitse regels houden. Zonder geldige papieren mag niemand naar het vrije Portugal. Dat vraagt het uiterste van de evenwichtskunst van de Franse politie-prefect van de stad, kapitein Louis Renault (Claude Rains).

De vluchtelingen en gelukszoekers uit alle windstreken komen samen in Rick’s Café Americain. Rick (Humphrey Bogart) heeft over de wereld gezworven en kan om onduidelijke redenen niet terug naar Amerika. In Rick’s Café is een illegaal casino en Sam (Dooley Wilson) speelt er piano, samen met een band. Het is er altijd druk, ook door de levendige zwarte handel. Want iedereen probeert aan geld te komen voor een visum.



Verzetsstrijder 

Voordat Rick naar Casablanca kwam, woonde hij in Parijs, waar hij een affaire had met Ilsa Lund (Ingrid Bergman). Ilsa heeft haar relatie met Rick plotseling verbroken, zonder daarvoor  verklaring te geven. Tot Rick´s stomme verbazing stapt Ilsa zijn Café Americain binnen. “Of all the gin joints in all the towns in all the world, she walks into mine.” Ilsa is niet alleen, maar met haar man Victor Laszlo (Paul Henreid). Victor is een bekende Hongaarse verzetsstrijder die zelfs kans heeft gezien uit een Duits concentratiekamp te ontsnappen. Ook Victor en Ilsa zijn op zoek naar doorgangspapieren. Ilsa komt er achter dat Rick over de visa beschikt die ze nodig hebben en smeekt hem die aan haar en haar man door te geven. Er volgen doorwaakte nachten, verklaringen en schermutselingen. Het lijkt er op dat Rick de vluchtelingen Ilsa en Victor in de val laat lopen, want onverwacht verschijnt midden in de nacht de politie-prefect Louis Renault in het dan al gesloten café. Maar schijn bedriegt en dat leidt tot veel spanning en drama.

Romantiek 

De opnames van de film vonden plaats in Los Angeles tussen mei en augustus 1942. Nog voordat de film af was landden de geallieerde troepen in Noord Afrika (operatie Torch). De stad Casablanca werd ingenomen op 8 november 1942. Om daarvan publicitair te profiteren werd de première vervroegd naar 26 november 1942.

Hoewel de film midden in de oorlog is gemaakt, is het geen oorlogsfilm. Romantiek speelt weliswaar een belangrijke rol, maar de kern van de film Casablanca is de confrontatie met morele dilemma’s. Rick moet zich neutraal opstellen om te voorkomen dat zijn café wordt gesloten. “I stick my neck out for nobody”, is een beroemd geworden citaat. Maar uit allerlei scenes blijkt dat hij toch aan de goede kant staat. De film leunt zwaar op het laconieke spel van Humphrey Bogart, maar dat doet hij zó meeslepend dat de film na al die jaren nog overeind staat. Een klassieker!

Dit is wat je moet weten over deze film:

- Om plausibel te maken dat de Amerikaan Rick zich niet heeft gemeld voor het Amerikaanse leger, spelen de gebeurtenissen zich af vóór de aanval op Pearl Harbor op 7 december 1941.

- Veel figuranten en acteurs die een Duitse rol spelen waren naar Amerika gevluchte Duitse joden of Duitsers die tegen het nazibewind waren.

- Dooley Wilson, die de rol van pianist Sam speelt, was drummer en kon geen piano spelen. De muziek werd tegelijk met de film opgenomen. Wilson deed de handbewegingen van de pianist na, die buiten beeld de piano bespeelde.

- “Play it again, Sam” is een beroemd geworden zin, die aan Casablanca wordt toegeschreven, maar die zin komt in de film helemaal niet voor. Ilse (Ingrid Bergman) zegt: “Play it once, Sam, for old times sake.” En later zegt Rick (Humphrey Bogard): “You played it for her, you can play it for me. Play it!” De film Play it again, Sam (1972) van Woody Allen is een eerbetoon aan de film Casablanca.

Regie: Michael Curtiz Met: Humphrey Bogart, Ingrid Bergman, Paul Henreid, Claude Rains, Conrad Veidt, Peter Lorre, Dooley Wilson