Franks Filmtip: ‘Met minimum aan filmische componenten versterkt regisseur gevoel van stress en paniek’

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in één van de Bredase bioscopen draait of online te bekijken is. Dit keer ‘Do Not Hesitate’, te zien bij Chassé Cinema.

Over de Nederlandse inzending voor de Oscar uitreiking die over vier maanden plaatsvindt, schijnt getwijfeld te zijn tussen de oorlogsfilm De Slag om de Schelde en Do Not Hesitate (Aarzel Niet). Wat mij betreft was die aarzeling overbodig, want al is De Slag om de Schelde een aanzienlijk duurdere productie, het psychologische drama Do Not Hesitate van scenarioschrijfster Jolein Laarman en regisseur Shariff Korver steekt er met kop en schouders bovenuit. Beeld, beweging, licht, geluid, verhaallijnen, het klopt allemaal.

Deze film begon met een krantenknipsel. Regisseur Shariff Korver las in de jaren negentig een stukje van twee journalisten die op het Griekse eiland Kreta Nederlandse soldaten hadden gesproken die daar waren voor een debriefing na een verblijf in Afghanistan. Alle remmen gingen los, ook onder elkaar. Er was kennelijk veel gebeurd, dat was duidelijk, maar wat? Het verhaal dat vooraf gaat aan de debriefing heeft regisseur Korver bedacht.

Eenvoud

De verhaallijn heeft de charme van de eenvoud. Geen grote explosies of generaals die over stafkaarten gebogen staan (zoals bij De Slag om de Schelde), maar een plukje vrolijke Nederlandse soldaten. Ze zijn net aangekomen in een niet nader genoemd land, maar het zou zomaar Afghanistan kunnen zijn. In konvooi rijden ze met hun bushmaster, een gigantisch militair voertuig, over een zandweg richting het kamp. Een gat in de weg ontwricht het linker voorwiel. Het konvooi trekt verder, maar enkele soldaten worden achtergelaten om de truck niet in handen van de vijand te laten vallen. Erik (Joes Brauers) krijgt uiteindelijk de leiding over een driemanschap. Terwijl het stil wordt om hen heen verschijnt een jochie van een jaar of twaalf, Khalil (Omar Alwan). Hij blijkt op zoek te zijn naar zijn geit. Het dier is even daarvoor in paniek doodgeschoten door een van de soldaten. De jongen weigert te vertrekken en alleen al de aanwezigheid van het ongewapende knaapje voert de druk enorm op. Ze geven hem eten, maar hij wil meer. Ze geven hem water, en hij wil meer. Ze geven hem geld, maar dat is niet genoeg. En hij blijft maar schreeuwen dat hij de Nederlandse soldaten haat.

Tekst gaat verder onder de trailer

Claustrofobie

Onder de druk van de onzichtbare vijand ontstaan al gauw scheuren in de onderlinge band. Maar ook schijn en werkelijkheid gaan door elkaar lopen en in plaats van het onderlinge vertrouwen te versterken, versterken ze het wantrouwen in elkaar. Regisseur Korver gebruikt daarvoor geen panoramakader, maar een bijna vierkante projectie die de soldaten als het ware opsluit. Die claustrofobie wordt nog eens verstrekt door het geluid dat - vooral wanneer ze beschutting zoeken in de bushmaster - hol en intens metaalachtig klinkt. Alsof ze midden in de woestijn in een onderzeeër zitten en er met ijzeren staven op het schip wordt gebeukt.

Aangrijpend

Vier dagen en drie nachten alleen in de woestijn met een lokaal ventje dat zich niet laat wegsturen. En een militaire truck die stilstaat. Er wordt weinig gezegd - radiocontact moet tot een minimum worden beperkt - en veel beweging is er niet. Dat lijken niet de ingrediënten voor een film die blijft hangen. Maar juist met dit minimum aan filmische componenten versterkt regisseur Korver het gevoel van stress en paniek, al wordt er ook gedanst om de spanning te bezweren. ‘Onze jongens’ bezwijken haast onder de druk van de angst en onzekerheid, zeker als het water op is en ze van Khalil afhankelijk zijn omdat hij de weg moet wijzen naar een waterbron. Valt deze exotische geitenhoeder wel te vertrouwen? Als kijker hoop je dat het plukje soldaten daar tussen de dreigende hellingen, kans ziet een band met Khalil op te bouwen. Maar zo zijn de verhoudingen in een oorlogsgebied niet. Met dat spanningsveld schiet Do Not Hesitate goed raak. Of het allemaal realistisch is kan ik niet beoordelen, maar aangrijpend is het wel.

Dit is wat je moet weten over deze film:

- Omar Alwan, die de rol van Khalil speelt, is een Syrische vluchteling die regisseur Korver op het spoor kwam doordat hij in een AZC les kreeg van een groep film- en theatermakers. In de film spreekt hij een specifiek Arabisch dialect uit het dorp waar hij vandaan komt, vlak bij de grens met Irak.

- Regisseur Shariff Korver heeft voor de film talloze veteranen, journalisten en wetenschappers geïnterviewd.

- Defensie gebruikt de film Do Not Hesitate bij de opleiding van jonge soldaten omdat de film goed laat zien wat onvoorspelbare situaties met een soldaat kan doen.

Regie: Shariff Korver Met: Joes Brauers, Tobias Kersloot, Spencer Bogaert, Omar Alwan