Afbeelding
Foto: Screenshot YouTube

Franks filmtip: ‘Niet alleen voor toneelliefhebbers is Un Triomphe een waardevolle film’

Door: Frank Spreuwenberg Cultuur Uitgelicht

BREDA - Wekelijks belicht filmliefhebber Frank Spreuwenberg een film die in één van de Bredase bioscopen draait of online te bekijken is. Dit keer Un Triomphe, te zien in Chassé Cinema.

“Wachten op Godot” is een absurdistisch – en desondanks wereldberoemd – toneelstuk. Voor de pauze gebeurd er vrij weinig en dat is na de pauze niet anders. Twee mannen, op blotevoeten en een bolhoed op hun hoofd, praten om de tijd te doden tegen elkaar, niet met elkaar. Ze wachten op Godot, zeggen ze.

Omdat wachten precies is wat mensen in de gevangenis doen, werd al snel bedacht dat het misschien een goed idee zou zijn om het toneelstuk te laten uitvoeren door gedetineerden. In 1953 vertaalde een gedetineerde het stuk in het Duits en werd het door bajesklanten opgevoerd in een Duitse gevangenis. Nog vóór 1960 werd het stuk door vijf gedetineerden in de San Quentin gevangenis opgevoerd voor honderden gevangenen. San Quentin is dezelfde Californische gevangenis die Jonny Cash in 1969 op zijn kop zette. In 1986 ging de Zweedse regisseur Jan Jönson nog een stap verder. Hij repeteerde “Wachten op Godot” met een groep geselecteerde gedetineerden en ging met die veroordeelde ‘acteurs’ de Zweedse theaters langs. Het werd een groot succes.

Tekst gaat verder onder de trailer

Op basis van de ervaringen van Jönson heeft de Franse regisseur Emmanuel Courcol een scenario geschreven, dat hij heeft verfilmd. Etienne (Kad Merad) is een acteur wiens carrière in een dip zit. Hij heef al drie jaar niet meer op het podium gestaan. Hij grijpt de opdracht om met gedetineerden een toneelstuk te realiseren dan ook met beide handen aan. Etienne kiest voor het toneelstuk Wachten op Godot, dat de geselecteerde gedetineerden niet kennen. Door het thema, wachten met hoofdletters, weet Etienne de criminelen ervan te overtuigen dat dit absurde toneelstuk met afstand het meeste geschikte stuk is om uit te voeren. Wachten is hun (tijdelijke) lot. Wachten totdat ze aan de beurt zijn om te douchen, wachten op het bezoek, wachten op het eten, wachten totdat ze vrij komen, wachten op alles. Regisseur Etienne krijgt onverwacht te maken met de niet zichtbare, maar wel aanwezige hiërarchie tussen zijn acteurs. Want in het criminele circuit is niemand gelijk. Inderdaad maken de gedetineerden de ontwikkelingen door die bij de repetities horen. Frustratie omdat het niet lukt om een tekst te onthouden, wordt omgezet in geweld. Maar ook criminelen willen hun kinderen of echtgenotes laten zien wat ze kunnen. En ze zijn bloednerveus voor de  voorstelling. ‘Dit is spannender dan een overval’, zegt een van hen.

Ontroerend is vooral de ontwikkeling van de bikkelharde crimineel naar de zachtaardige acteur. Die tegenstelling wordt pijnlijk zichtbaar want na de voorstelling is iedere acteur weer een gedetineerde met een nummer. Bij terugkeer in de gevangenis worden ze aan en ín hun lichaam onderzocht. De bloemen, die ze onder luid applaus op het podium in ontvangst hebben genomen, moeten ze afgeven. Die worden zonder blikken of blozen in de vuilnisbak gekieperd. Als kijker voel je met ze mee. Regisseur Courcol is er in geslaagd van monsters weer mensen te maken. Dat geeft hoop. Maar het meest verrassende is: Ondanks het ernstige thema en het absurde toneelstuk in het verhaal, is het een luchtige feel good movie geworden.

Dit is wat je moet weten over deze film:

- In het absurde toneelstuk Wachten op Godot (1952) van de Ierse schrijver Samuel Becket wachten twee zwervers, Vladimir en Estragon, tevergeefs op Godot. Ze ontmoeten de rijke Pozzo die zijn knecht Lucky als een lijfeigene meevoert aan een touw. Het enige dat het decor siert is een dun boompje, aanvankelijk zonder blad. Vladimir en Estragon voeren bizarre conversaties. Zo begroeten ze elkaar alsof de eerdere ontmoeting lang geleden was. Maar later blijkt dat ze elkaar nog de dag ervoor hebben ontmoet. Als Estragon voorstelt dat ze zich ophangen stemt Vladimir daarmee in. Maar ze zien af van het plan omdat het boompje misschien doorbuigt. Op Pozzo en Lucky, die van zijn baas opdracht krijgt te dansen, geven ze potsierlijk commentaar. Uiteindelijk komt er een jongen langs die komt zeggen dat Godot vandaag niet kan komen, maar morgen wel. Weer besluiten Vladimir en Estragon om zich te verhangen, maar weer gaat het plan niet door, nu omdat ze geen touw voorhanden hebben. Ze zeggen morgen een touw mee te zullen nemen en dat ze nu vertrekken. Maar ze blijven onbeweeglijk staan.

- Regisseur Jan Jönson en schrijver Samuel Beckett hebben elkaar in 1986 in Parijs ontmoet. Beckett was onder de indruk van de verrijking die het spelen van het toneelstuk bij de gedetineerden teweeg bracht.

- De Frans-Algerijnse acteur Kad Merad, die de rol van de regisseur Etienne speelt, is bekend geworden met zijn hoofdrol in de Franse kaskraker Bienvenue chez les Ch’tis (2008). Daarin wordt op humoristische wijze de draak gestoken met het (Franse) vooroordeel dat de bevolking van noord Frankrijk dom en onwetend zou zijn.

Regie: Emmanuel Courcol Met: Kad Merad, Sopian Khammes, David Ayala, Lamine Cissokho, Marina Hands e.a.