Pastoor Bouwman wereldlijk vernieuwend
BREDA - "De zielen mijner parochie zijn om vele redenen der logica gebaat met de aanleg ener nieuwe rijksweg". Dat liet, tot ontsteltenis van de protestgroep, pastoor Bouman van de St. Martinusparochie (1921-1961) weten toen in 1946 zijn mening werd gepolst van tegenstanders van de verbinding Zuid Holland naar Brabant. De pastoor gelovig orthodox; wereldlijk vernieuwend.
DOOR RINIE MAAS
Pastoor Bouman uit Princenhage heeft in 1946 een woordje meegesproken over de aanleg van de nieuwe verkeersweg naar Moerdijk/Zevenbergen, thans A 16 geheten. En meer nog bij de tot standkoming van de Moerdijkbrug in de crisisjaren in 1936 toen de staat werkgelegenheid creëerde. De schrijver Dré Graauwmans uit Ulvenhout trok alles uit de kast om een verbinding met Brabant tegen te houden. Hij zag de bui hangen. Zijn liefelijke Brabant waarvan hij in een aantal boeken getuigde zou veranderen. En er was een ding waar d'n Dré tegen was en dat was verandering.
Materiaaltekort
Koningin Wilhelmina opende in 1936 de Moerdijkbrug. Met de verkeersbrug was de verbinding toen compleet. Bij de opening was het de langste brug van Europa. Voor de scheepvaart had de brug aan de Brabantse kant een draaiconstructie. In 1940 en 1944 werd hij gebombardeerd. In 1946 werd de spoorbrug hersteld en op ietwat provisorische wijze was dat al gebeurd met de verkeersbrug. De materiaal tekorten speelden namelijk een rol. De eerste Moerdijkbrug over het Hollands Diep werd gebouwd in 1871, 148 jaar geleden. Deze gravure geeft daarvan een beeld naar de werkelijkheid.
Treinverbinding
Deze eerste verbinding was voor de trein. Want auto's massaal waren er nog niet. De enkelsporige vakwerkbrug bestond uit veertien boogvormige overspanningen. In de jaren dertig was het zover dat er hooguit door een advocaat of arts met de auto werd gereisd. Hun namen gaf ik u op deze plek eerder. De paar duizend auto's die de brug toen moest dragen moeten licht als een veertje zijn geweest. Voor Brabant was de koningin zo aardig om de brug in 1936 aan de Brabantse kant te openen. Vanaf toen ontstond "boven" en "beneden de Moerdijk" en bij monde van de Dré aanhangers dat 'de rook die er vandaan kwam nog niet deugde'. Om tegenstanders van die categorie mee te krijgen deed d'n Dré, bij gebrek aan jurisdictie, het genoemde beroep op pastoor Bouwman. De boerenschrijver dacht aan een prachtig support. Maar daarbij kreeg hij het deksel op zijn neus.
Staalprijs
"Tegen een mooie nieuwe weg zijn? Geen denken aan", sprak pastoor Bouman. "Denk alleen eens aan die zwaar zieke mensen die veel sneller medische hulp en onverhoopt uit mijn handen het H. Oliesel kunnen krijgen". Dat de in 1978 vernieuwde brug waarover dagelijks 140.000 auto's gaan de staalprijs 1980 zou krijgen kon de pastoor toen niet vermoeden; nog minder dat op een derde brug de Hoge Snelheidstrein zou passeren met 300 km per uur. En dat vòòraf met tientallen vrachtauto's met zand werd getest of de brug de trein wel kon houden. Er werd gevreesd dat hij iets teveel zou doorbuigen. De prestigieuze staalprijs was niet voor niets gegeven; voor het oog onzichtbaar boog de brug 12 mm door. Dat was in 2006 een veilig getal. Hiermee zijn we in de moderne tijd beland.
Kunstwerken
Het bezwaar dat het verkeer de H. Mis zou storen wuifde Bouman weg met de opmerking dat de licht snorrende automobielen geen enkele beletsel waren voor Godsvruchtige aandacht. Of meegespeeld heeft dat pastoor Bouman geen grote wandelaar was en zich graag liet vervoeren door Broer Marijnissen, de groenteboer van de Aogse Markt en Woutje Boemaars, de vrachtrijder van Princenhage, die in zijn eigen auto pastoor Bouman overal naar toe reed, weten we natuurlijk niet. In ieder geval had de goede herder van 't Aogje oog voor esthetica. En dat gold niet alleen voor de ramen in de St. Martinuskerk maar ook voor de Moerdijkbruggen die hij "indrukwekkende kunstwerken" noemde ten gunste van het volk en de vooruitgang. Zijn standpunt was duidelijk.
De kuil!
Aanvankelijk reden er, bij aanleg van de nieuwe rijksweg, enkele duizenden auto's over de nieuwe Moerdijkbrug. Dat nam gaandeweg jaarlijks met tienduizenden voertuigen toe vooral toen de rotonde tot stand kwam om een verbinding tot stand te brengen met Zundert en Antwerpen. Rest de vraag hòe de nieuwe rijksweg, thans A 16, werd aangelegd? Er was zand voor nodig. En daaraan danken we de kuil bij Beek in 1939, toen nog Princenhage. Dat had voeten in aarde maar er kwam geen schop aan te pas. Onder WO 2 konden zelfs enige divisies Duitsers over de zandbaan zich terugtrekken naar het Maasfront. Intussen ging het werk door. De ijzeren Man groef modern niet over de oppervlakte maar in de diepte. De kuil, 10 meter diep. Thans geliefd visoord en zwembad! [l]
