Eerste maand wietexperiment: ‘Wietgebruikers hebben hun vrijheid terug’

BREDA - Het was altijd een rare gewaarwording: het gedoogbeleid voor coffeeshops. Een legale voordeur, maar een illegale achterdeur. Een maand geleden kwam daar, plaatselijk, verandering in. Bredase en Tilburgse coffeeshops mochten, als eersten van het land, beginnen met de verkoop van legaal geteelde wiet in het experiment ‘gesloten coffeeshopketen’. De eerste foutjes in het systeem worden in Breda en Tilburg op kleine schaal gedetecteerd, voordat de andere negen deelnemende gemeenten starten.

De processen die getest worden, zijn: de verkoop aan de coffeeshops, het beveiligd vervoer, de verkoop aan de consument en het gebruik van het track&trace-systeem. ‘’Als branche vinden we de continuïteit, kwaliteit en diversiteit van het product het belangrijkst’’, vertelt Margriet van der Wal, voorzitter van de vereniging voor Bredase coffeeshophouders. Al 25 jaar zet ze zich in voor het legaliseren van de teelt: ‘’Voor mij is dit meer dan passie. Ik doe het vanuit idealisme.’’

Waarom Breda?

Dat de overheid nu, na 47 jaar gedoogbeleid, eindelijk een oplossing bedacht heeft voor de illegale teelt en inkoop, komt voor Van der Wal niet als een verrassing. Sinds 2018 is ze als vertegenwoordiger van de coffeeshopbranche wekelijks in gesprek met diverse overheidsinstanties over hoe het experiment er uit moest komen te zien. Dat het experiment in Breda gehouden wordt, is volgens haar geen toeval: ‘’Ik denk dat we als Bredase coffeeshophouders veel te danken hebben aan burgemeester Depla. Hij zette zich eerder in zijn carrière al in voor gereguleerde wietteelt. Twee weken na zijn aanstelling in Breda zaten we al met Depla samen’’, legt Van der Wal uit.

Diversiteit of continuïteit?

Het experiment ‘gesloten coffeeshopketen’ is dus een maand onderweg. Diversiteit en continuïteit staan volgens Van der Wal op gespannen voet: ‘’Door de opgelegde maximale wietvoorraad van 500 gram kun je maar twee tot drie wietsoorten in je shop hebben. Je wil namelijk continu een vertrouwd product kunnen aanbieden. Maar iedereen heeft zijn eigen smaak. Als je daar door beperkte diversiteit niet in kunt voorzien, loop je klandizie mis.’’

Track&Trace

In de coffeeshop van Rick Brand, De Baron aan de Boschstraat, werd het experiment afgetrapt. (Ex-)Minister Kuipers van Volksgezondheid scande toen geheel volgens het track&trace-beleid de eerste zakjes legale wiet in. Brand heeft een maand later lichte kritiek op de werking: ‘’Het systeem ligt er soms uit. Dat betekent dat ik de verkochte wiet niet kan uitscannen en met de hand moet tellen hoe veel ik in de winkel heb. Stel, ik heb nog 350 gram in huis. Dan bestel ik, rekening houdend met hoeveel ik verkoop in de leveringstijd, 200 gram bij. Als ik bij aankomst van de bestelling pas weer kan inscannen, moet je eerst alle achterstallige verkoop uitscannen, anders overtreed je volgens het systeem het maximum. Dat is erg omslachtig werk. Ik moet er extra manuren voor inzetten’’, zegt Brand.

Om het systeem te doorgronden, duurt dus eventjes. Toch blijven ze bij De Baron positief: ‘’Net als bij alle andere computersystemen moet dit getest worden. Daarvoor zitten we ook in de ‘aanloopfase’. Uiteindelijk komt dit goed’’, zegt een andere medewerker. Ook bij coffeeshop Het Paradijs zijn ze positief: ‘’Wij werken al jaren met een soortgelijk systeem om onze inventaris goed in de gaten te houden. We zijn de werkwijze gewend’’, zeggen eigenaar Ed Pattché en zijn zoon Kyron.

500 gram

Brand en Pattché zien graag dat de overheid de 500-gramgrens laat varen: ‘’Het is niet uit te leggen dat er überhaupt een maximum zit op een legaal product. Ik doe elf tot veertien bestellingen op een dag om mijn voorraad op peil te houden’’, zegt Brand. ‘’Dat levert ook problemen op voor de telers. De dichtstbijzijnde zit in Waalwijk. Als zij voor een paar grammetjes op pad moeten, is dat niet rendabel’’, vult Pattché aan.

Overgangsperiode

In de overgangsperiode beginnen de andere negen gemeenten met het experiment en moet de illegaal geteelde voorraad vervangen worden door de legale variant. En dat in zes weken: ‘’Dat is veel te kort. Het is niet reëel om in die tijd het track&trace-systeem onder de knie te krijgen, de logistiek te bolwerken en de continuïteit te waarborgen. Die periode wordt waarschijnlijk verlengd’’, zegt Van der Wal.

Positief

Sinds het experiment startte, op de volgens Brand ‘historische dag’, 15 december overheerst blijheid bij de Bredase coffeeshopbranche. ‘’De eerste tekenen van de verdwijning van het stigma op wietgebruik heb ik al gezien. Later op die dag, toen de rust een beetje was wedergekeerd, kwamen namelijk een aantal ambtenaren die meewerkten aan het beleid wiet bij ons kopen. En dat terwijl er nog wat cameraploegjes in de buurt waren. Je hoeft niet meer stiekem te doen. Wietgebruikers hebben eindelijk hun vrijheid terug.’’