Klein modderig eiland

Nederland als eiland. Het is niet zo’n gek idee. Vanaf de Maas snijden we ons ongeveer horizontaal af. Aan de oostkant gebruiken we de IJssel als watermarkering, en zo laten we ons langzaam afdrijven van de rest van Europa.

Lekker knus, ons eigen eilandje. Een veilige haven waarin we ons niets van anderen hoeven aan te trekken en we in pais en vree met elkaar samenleven. We zijn tolerant voor elkaar en het is er altijd mooi weer en niks is meer eng en iedereen heeft werk en oorlog bestaat niet meer. We weten namelijk precies wie er op het eiland woont. Als iemand naar ons eiland wil komen moet het of een lekker wijf zijn, of een heel erg slimme professor. Van de problemen van anderen hoeven we ons niks meer aan te trekken, die lost de wassende zee voor ons op.

Het was Napoleon die ooit zei dat alles aanspoelt in Nederland. Hij verbaasde zich erover dat wij hier leefden, op het afval van de rest van Europa. In zijn ogen waren we het afvoerputje van het continent, een land dat niet bestond. Dat beeld wordt nog duidelijker als je op een regenachtige dag landt op Schiphol en vanuit de lucht naar de slootjes en drassige weilanden kijkt. Het ziet het eruit alsof we op een grote plak modder wonen.

Terug naar het veilige eiland. Na een euforische beginperiode vangen de problemen aan. Het eiland begint af te kalven en stukken land spoelen de zee in. Vanaf de steeds kleiner wordende duinen zien we hoe de wereld verder gaat, maar zonder ons. We proberen nog om hulp te roepen, we zwaaien, maar niemand ziet ons, want we zakken langzaam weg in onze eigen drijfzand.

Dat we de neiging hebben om de wereld buiten te houden nu er een beroep op ons wordt gedaan gaat niet alleen in tegen de fysieke aard van ons land, maar ook tegen een belangrijke geschiedenisles. Er lijkt sprake van collectieve dementie, want wij hebben onze rijkdom aan de rest van de wereld te danken.
‘We moeten terug naar de Gouden Eeuw’, zei Mark Rutte onlangs.
Die Gouden Eeuw verwijst dan - naar ik aanneem - naar de toenemende welvaart en de bloei van Nederland in cultureel en economisch opzicht. Hoe begon die Gouden Eeuw toentertijd? Met een immigratiegolf van politieke vluchtelingen uit alle windstreken naar Nederland.

Steven van den Heuvel