Donna Tartt over de riskante en vreemde weg vooruit

BREDA - De Grote Kerk van Breda zat stampvol, want een groot schrijver was gekomen. Eentje van klein formaat, maar met een allure die de ruimte vulde tot de nok. Donna Tartt kwam naar Nassaustad om een boek te pluggen en gaf de kerk iets meer pracht en praal.

Een promopraatje van een schrijver die maar een keer in de tien jaar een boekwerk afscheidt, dat kan normaal gesproken alleen maar eindigen in een teleurstelling. Teveel hype, te weinig wol en torenhoge verwachtingen die niet waar te maken zijn. in het begin leek het ook zo met Donna Tartt te vergaan. Ze werd door presentator Wilbert van der Bosch met zoveel bombarie voorgesteld aan het publiek dat je dacht naar de Goede Lieve Heer zelf te kijken. Een veramerikaanste Nederlander die het ook nog eens had over de 'dierde Romaan' van de mytische Donna Tartt.

Het kwam toch goed. Goed omdat Bosch goede vragen stelde en goed omdat Donna er zelf ook zin in had. Het publiek leerde over haar geboorteplaats in het diepe zuiden van de VS en Tartt's fascinatie voor Amsterdam. Ze houdt van Nederland en zegt zelfs met enige regelmaat over ons land te dromen. Wazige vervormde dromen, van Herenhuizen aan de grachten met deuren die openen naar New York.

Donna Tartt vertelt dat ze alles met de hand schrijft op het goedkoopst mogelijke papier. Schriftjes met een kinderachtige plaatje van een pandabeertje op de kaft zijn voor haar een reminder om zichzelf niet te serieus te nemen. Bovendien helpen de verschillende soorten plaatjes bij het ordenen van haar werk. Wat iemand zou denken als ze een van die schriften zouden doorbladeren? "Ze zouden denken dat dit het werk is van een gestoord persoon. Ik ben perfectionistisch, maar werk echt niet geordend", verklaart Tartt aan de zaal.

Eigenlijk vindt ze nog steeds niet dat haar laatste boek, Het Puttertje, helemaal af is. "Het is dat ze het weggehaald hebben, anders zat ik nog te schrijven en schrappen", lacht Tartt. Vooral hoofdstuk 10 van haar laatste boek heeft ze met chirurgische precisie flink moeten bij- en afsnijden. En dat tien jaar lang.. Haar eigen werk omschrijven vindt ze moeilijk, maar de weg er naartoe is altijd 'weird and risky.'

De Amerikaanse schrijver neemt haar promotietour uiterst serieus. Ook tijdens het interview blijft ze boeken signeren ook al zijn er geen mensen meer om ze aan uit te geven. Af en toe onderbreekt ze het geschrijf voor een nipje wijn en een blik naar de stapels boeken achter haar: "Please keep them coming" klinkt het door de holle ruimte. In haar twintiger jaren ondertekende ze soms wel 600 boeken in het uur verklapt Tartt. Een aantal dat ze in de Grote Kerk van Breda niet zal halen, maar ze doet haar best.

Of ze kan vertellen wanneer ze wist dat ze een schrijver was, dat ze het echt kon? "Ik probeerde eerst via een computer mijn teksten te schrijven en nam zelfs typelessen. Ik kwam erachter dat mijn brein niet zo werkt, toen ben ik in met de hand gaan schrijven. Dat ging veel beter", antwoordt Tartt nuchter. Maar wat zou ze dan als advies geven aan haarzelf, voor het grote succes? "Maak je niet teveel zorgen. Niet over wat andere mensen er van vinden. En geen zorgen over dat je geen geld kan verdienen met je teksten."

Mensen hebben volgens Tartt vaak het dwingende idee dat er iets moet zijn om op terug te vallen. Mensen die hun kinderen wijsmaken dat ze vooral een studie moeten kiezen met zekerheid. En die kinderen groeien dan op, worden advocaat en proberen het schrijven ernaast te doen. Eeuwig zonde vindt Tartt. Naast haar worden de gesigneerde boeken vervangen voor blanco exemplaren.

Goed schrijven is volgens Tartt moeilijk te leren. Ja, het is belangrijk om goede feedback te krijgen en zelf veel lezen helpt ook. "grote schrijvers zijn grote lezers", zegt ze. Eerder die avond sprak ze over de laatste werken van Ernest Hemmingway. Die waren volgens haar slecht omdat niemand de man nog durfde tegen te spreken. "Daarnaast is het belangrijk om veel alleen te zijn. Eenzaamheid is de beste manier van werken. Wanneer we het over schrijven hebben dan", voegt Tartt eraan toe.

Zelf schrijft ze constant. "Het voelt vreemd om in Holland te zijn en niet te schrijven." Even stopt Tartt met handtekeningen zetten en kijkt op: "Dit is niet mijn normale leven moet je weten, dit is pas de tweede keer in tien jaar dat ik iets voorgedragen heb aan een publiek." De vraag of haar publiek danwel criticasters invloed hebben op haar werk wuift ze weg: "Het is beter om daar geen aandacht aan te schenken. Ik probeer daar van weg te blijven, je hebt er niets aan."

De laatste vraag dan, kan ze een tipje oplichten van de vreemde en riskante weg die voor haar ligt? Boek vier? Donna Tartt's neus bloedt. Haar ongepubliceerde hersenspinsels worden maar aan een enkeling toevertrouwd. Gaat boek vier misschien over vissen? Nee, boek vier gaat niet over vissen.