Nieuwe struikelstenen herinneren Breda aan de afschuwelijke verhalen uit het verleden

BREDA - Vandaag wordt in aanwezigheid van burgemeester Paul Depla en genodigden voor het huis aan de Julianalaan 73 de eerste Stolperstein in Breda gelegd. Dit is de eerste steen van wat uiteindelijk een monument kan worden van ongeveer 120 Stolpersteine op zo’n 50 verschillende locaties in de stad. De Stolpersteine staan symbool voor het vasthouden van de herinnering aan wat is gebeurd in de Tweede Wereldoorlog en om de verhalen van de omgekomen mensen te blijven vertellen. 

Stolpersteine, of struikelstenen, is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Het is een monument voor de slachtoffers van het nationaalsocialisme en over heel Europa verspreid. De stenen worden aangebracht in het trottoir voor de vroegere woonhuizen van mensen die door de nazi’s zijn verdreven, gedeporteerd en vermoord. De Stolpersteine in Breda herinneren aan de vermoorde Joden, en mogelijk andere bevolkingsgroepen zoals de Sinti en Roma, die vanwege hun afkomst zijn omgebracht.  

“Vrijheid is niet vanzelfsprekend. De hartverscheurende beelden die nu dagelijks voorbij komen van de oorlog in Oekraïne benadrukken deze boodschap des te meer”, stelt burgemeester Depla. “De Stolpersteine dragen bij in de bewustwording, het gedenken en herdenken van het leed wat oorlog en geweld veroorzaken. Gedurende de Holocaust werden talloze mensen opgepakt, weggevoerd en vermoord enkel en alleen omdat ze waren wat ze waren: Joods. Een vreselijk hoofdstuk uit onze geschiedenis, maar wel een deel dat we ons moeten blijven herinneren. De Stolpersteine helpen daarin. Ze geven de slachtoffers een gezicht, vertellen hun verhaal en maken dat de aantallen waar we over lezen of horen ook personen worden. De Stolpersteine vormen daarom niet alleen voor de Joodse gemeenschap een monument, maar voor ons allemaal”. 

De Stolpersteine zijn van beton en zijn 10 bij 10 bij 10 centimeter groot. Op de kop zit een messing plaatje met daarin naam en geboortedatum, de deportatiedatum, en de datum en plaats van ombrengen van de betreffende persoon. De Stolpersteine voor Nederland worden gemaakt door kunstenaar Alexander Stukenberg.  

Gerhard van de Rhoer 
De eerste Stolperstein in Breda is voor Gerhard van de Rhoer (1884-1942). Deze Bredanaar was in juni 1942 bij goed weer in hemdsmouwen in zijn voortuin aan het werk. Hij had zijn jasje met Jodenster uitgetrokken. Zijn buurvrouw zag dat en meldde dat bij de autoriteiten.

Van de Rhoer werd gearresteerd en naar het Huis van Bewaring gebracht. Begin juli werd hij overgeplaatst naar Kamp Haaren. Van daaruit werd hij via Kamp Amersfoort naar Kamp Mauthausen vervoerd, waar hij op 30 oktober van hetzelfde jaar op 58-jarige leefijd overlijdt.  

Zijn echtgenote, Regina van de Rhoer–Druijf, dook met de kinderen en kleinkind onder. Zijn kleinzoon en naamgenoot heeft Gerhard van de Rhoer voorgedragen voor de eerste Stolperstein in Breda. Bij het leggen van de steen is de inmiddels 85-jarige Van de Rhoer aanwezig.  

Het initiatief voor het leggen van Stolpersteine in Breda is genomen door een hiervoor speciaal in het leven geroepen projectgroep waaraan naast burgers ook  Stadsarchief Breda deelneemt. Gemeente Breda steunt dit initiatief. Scholen in de buurt worden betrokken bij het onderhoud en de Stolpersteine zijn onderwerp van het lesprogramma. Bredanaars die een bijdrage willen leveren aan het leggen van  Stolpersteine in de stad kunnen contact opnemen via stolpersteine@breda.nl.