Gedeporteerd en vermoord: Nieuwe struikelstenen herdenken Joodse gezinnen

BREDA - In de Leeuwerikstraat en Merelstraat in de Belcrum zijn vanochtend tien ‘stolpersteine’ geplaatst. De goudkleurige ‘struikelstenen’ zijn een monument voor de slachtoffers van het nationaalsocialisme. In dit geval herdenken de stenen de gezinnen van Salomon en Victor Levie. De komende jaren zullen geleidelijk aan meer Stolpersteine in Breda worden gelegd.  

Op maandagochtend 7 november was de eer aan burgemeester Paul Depla, wethouder Marike de Nobel en initiatiefnemer Gunter Demnig om meerdere nieuwe Stolpersteine te leggen in de Belcrum. Zij werden daarbij geholpen door leerlingen van basisschool de Spoorzoeker. 

Stolpersteine, of struikelstenen, is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Het is een monument voor de slachtoffers van het nationaalsocialisme en over heel Europa verspreid. De stenen worden aangebracht in het trottoir voor de vroegere woonhuizen van mensen die door de nazi’s zijn verdreven, gedeporteerd en vermoord. De Stolpersteine in Breda herinneren aan de vermoorde Joden, en mogelijk andere bevolkingsgroepen zoals de Sinti en Roma, die vanwege hun afkomst zijn omgebracht. 

Belcrum
“Mooi dat we, samen met kunstenaar Gunter Demnig en kinderen uit de buurt, Stolpersteine kunnen neerleggen in mijn eigen wijk de Belcrum”, vertelt wethouder Marike de Nobel. “Een Stolperstein is een zichtbaar element in een straat, waar je bijna letterlijk over struikelt, en daarmee fysiek geconfronteerd wordt met het verleden en het lijden van onze stadgenoten. Belcrum is een mooie wijk, waar ik graag woon. Pas deze zomer, toen we onze mensen hun naam en persoon teruggaven met het maken van naambordjes bij het project ‘Namen en Nummers’ * besefte ik  ten volle dat ook hier mensen, stadgenoten, wijkgenoten zijn weggevoerd in de Tweede Wereldoorlog. En alleen maar om wie zij waren: Joods.  Elk steentje is een stukje van het pad op weg naar vrede. Vrede die nu verder weg dan ooit lijkt, als we alleen al de vreselijke beelden van Oekraïne in gedachten nemen. En daarom moeten we blijven herdenken, en niet vergeten.”  

Het initiatief voor het leggen van Stolpersteine in Breda is genomen door een hiervoor speciaal in het leven geroepen projectgroep waaraan naast inwoners ook Stadsarchief Breda deelneemt. Gemeente Breda steunt dit initiatief.  Afgelopen 19 mei is de eerste Stolperstein geplaatst in de Julianalaan, ter herinnering aan Gerhard van de Rhoer. De komende jaren zullen geleidelijk aan meer Stolpersteine in Breda worden gelegd.  

Bewoners Leeuwerikstraat 80 en Merelstraat 29 
Salomon Levie en zijn broer Victor woonden bijna naast elkaar in de Belcrum. Het gezin van Salomon, zijn vrouw Florettha Walg en kinderen Maurits, Debora en Selma woonde aan de Leeuwerikstraat op nummer 80, zijn broer Victor met zijn vrouw Henriette van Kloeten en kinderen Max, Joseph en Sonja aan de Merelstraat 29. De twee broers waren aanvankelijk, net als hun vader, slager van beroep, later veekoopman. Eind augustus 1942 wordt een grote groep Joodse inwoners van Breda opgeroepen om zich op 28 augustus te melden bij een verzamelplaats aan de Oude Vest. Waaronder ook de twee gezinnen Levie. Zij worden diezelfde dag afgevoerd en de meesten van hen komen binnen een week na aankomst om in Auschwitz in september 1942. De twee broers, en de oudste zoon van Salomon, Maurits, komen om in 1944 in Midden-Europa.