'Zwarte piet is een racistische karikatuur van de zwarte mens'

BREDA - Onlangs werd bekend dat de zwarte pieten tijdens de intocht van Sinterklaas in Breda zwart blijven. Dit tot groot ongenoegen van culinaire onderneemster Danitzah Jacobs. Zij ziet zwarte piet als een restant van de koloniale tijd dat zo snel mogelijk moet worden gemoderniseerd. “Als zwart persoon in Nederland krijg je heel wat stereotypen toegegooid waar je tegen moet vechten.”

Koloniale erfenis
De opmerking die Theo Borghouts van het Sinterklaas Comité onlangs maakte over zwarte pietjes op de gouden koets is volgens Jacobs ironische genoeg een stap in de goede richting. “Eindelijk iemand die tenminste erkent dat zwarte piet een karikatuur is van de zwarte slaaf en niet van een of andere schoorsteenveger.” Volgens Jacobs is zwarte piet niks anders dan een erfenis van de koloniale tijd. Volgens haar zijn deze stereotypen toen gecreëerd en in stand gehouden om zwarte Afrikanen te dehumaniseren en te onderdrukken. “Dat zijn stereotypen als  kinds, dom, acrobatisch, wild en primitief.”

Hoe komt het dat geen enkel kind het als een compliment ervaart om zwarte piet genoemd te worden?

“Het is zo obvious dat het een karikatuur is van een zwart iemand met kroeshaar, rode lippen, oorbellen en soms zelfs een Surinaams accent. Op zwarte pieten-schmink staat zelfs negerschmink geschreven.”  Volgens Jacobs zou het een goede eerste stap zijn wanneer meer mensen als Borghouts dit zouden erkennen. Wel denkt ze dat de zwarte piet als schoorsteenveger, met een paar vegen roet op het gezicht, een goed alternatief is voor de huidige ‘racistische’ piet. 

Rasta Ruud
Witte mensen die zich zwart schminken om zwarte mensen te spelen is volgens Jacobs eigenlijk altijd af te keuren. Dat zwarte acteurs soms ook witte mensen spelen doet daar niets aan af. “Er zit een wereld van verschil tussen de film White Chicks en zwarte piet. Als je de geschiedenis kent, weet je dat bepaalde dingen niet kunnen.”  Als voorbeeld noemt ze de rel rond een kindershirt van kledingmerk Zara. Dit werd uit de handel gehaald vanwege de gelijkenis met een concentratiekamp-uniform.

Ooit ontmoette ze Rasta Ruud, die ze als erg aanstotend ervoer. “Hij beeldt eigenschappen uit die zwarte mensen kleineert, hij maakt een karikatuur van de zwarte man.” Volgens Jacobs realiseren veel mensen in Nederland zich niet welke negativiteit zwarte landgenoten over zich heen krijgen. “Als zwart persoon in Nederland krijg je heel wat stereotypen toegegooid waar je tegen moet vechten, vaak is dit gekoppeld aan wat beschaving is, wat schoonheid is. In die stereotypen zijn zwarte mensen vaak het tegenovergestelde van wat wenselijk is.”

Als voorbeeld noemt Jacobs haar dochter die op school werd uitgescholden door een klasgenootje voor zwarte piet. Ook werd er tegen haar gezegd dat ze zich niet hoefde te schminken als de donkere kindervriend omdat ze al zwart was van zich zelf. “Hoe komt het dat geen enkel kind het als een compliment ervaart om zwarte piet genoemd te worden. Is dat niet ironisch?”, vraagt Jacobs zich af.

Witte mannen-probleem
Jacobs benadrukt dat het hier niet om een puur ‘witte mannen-probleem’ gaat. Hierbij verwijst ze naar Curaçao waar ook Sinterklaas wordt gevierd. Het eiland heeft volgens haar de koloniale tradities goed eigen gemaakt. “Op school leerde ik daar dat de slavenopstand van Tula een zwarte bladzijde was van onze geschiedenis en Tula zelf een crimineel. Terwijl hij juist vocht voor vrijheid en emancipatie! We hebben het hier dan over de jaren '80.”

‘Drecha famia’ is volgens Jacobs een ander bewijs dat het dehumaniseringsproces van zwarte mensen tijdens de slavernij nog steeds nagalmt op het eiland. Vertaald betekent drecha famia zoiets als ‘verbeter de familie.’ Oftewel, trouw met een wit of licht getint persoon en krijg zo licht getinte kinderen. “Op Curaçao is het de norm om je Afrikaanse identiteit te verloochenen, het wordt zelfs van je verwacht. Gelukkig zie je hier ook verandering in komen.”   

Zelf vierde Jacobs ook Sinterklaas met haar kinderen, totdat ze zich bewust werd van de  geschiedenis en haar Afrikaanse roots. Sindsdien krijgt haar kroost nog wel pakjes op 5 december, maar gewoon van haarzelf en niet meer via de goedheiligman. Het liefst ziet ze zwarte piet veranderen in een echte schoorsteenveger met roetvegen, zonder rode lippen, kroeshaar en oorbellen. 

Eenlingen
Jacobs is niet van plan om te gaan demonstreren tijdens de intocht van Sinterklaas. Wel steunt ze dergelijke protestacties en heeft ze een brief gestuurd naar de school van haar kinderen. Binnenkort heeft ze daar een gesprek met de medezeggenschapsraad en de ouderenraad. “Daar zal ik zeker de dialoog aangaan.”

Dat de meerderheid van Nederland voor het behoud van zwarte piet is, deert Jacobs niet. De angst om buitengesloten te worden heeft ze van zich afgeworpen. “Verandering begint altijd met één persoon die moed toont en tegen de status quo ingaat. Het zijn deze eenlingen die ervoor zorgen dat de mensheid zich blijft ontwikkelen. Nelson Mandela, Aletta Jacobs, Gandhi, Rosa Parks, Harry Tomas, Tula, Quinsy Gario, Martin Luther King. Als zij hadden gewacht op de meerderheid dan waren we als mensheid niet waar we nu zijn. Er is nog veel te doen!”